تعریف شاخص در بورس

اندازه‌گیری عملکرد سبد سهام با استفاده از شاخص ریسک آومان- سرانو: مطالعه موردی شرکت‌های منتخب فعال در بورس اوراق بهادار تهران

وضعیت ریسکی، وضعیتی تعریف می‌شود که در عین نامعلوم بودن و غیرقطعی بودن پیامدهای آینده جهان، یافتن احتمال‌های مربوط به وقوع این پیامدها امکانپذیر است. در اقتصاد مالی معمولاً از توزیع نرمال برای نشان دادن احتمال وقوع پیامدها به خصوص در رابطه با بازده دارایی‌ها استفاده می‌شود اما در بیشتر موارد، احتمال برآوردی بازدهی‌های دارایی‌ها، توزیع نرمال ندارد و دارای دم‌های پهن‌تر و کشیده‌تر از توزیع نرمال هستند. با این توصیف استفاده از واریانس به عنوان اندازه ریسک و تمامی شاخص‌های مبتنی بر واریانس اعتبار خود را از دست می‌دهند. در پی تلاش برای رفع این محدودیت‌ها، معیارهای ریسک مختلفی معرفی شد. یکی از مهم‌ترین معیارهای مورد استفاده در سال‌های اخیر اندازه ریسک آومان- سرانو (2008) است. در پژوهش حاضر، شاخص ریسکی بودن آومان- سرانو برای بررسی عملکرد اقتصادی منتخبی از شرکت‌های فعال در بورس اوراق بهادار تهران محاسبه شده است. بعد از محاسبه این شاخص برای 23 شرکت منتخب از صنایع مختلف، اقدام به تشکیل سبد بهینه بر اساس این اندازه ریسک شد. در گام بعد برای مقایسه عملکرد این شاخص در اندازه‌گیری ریسک و ساختن سبد بهینه از سه ملاک مختلف شامل: ۱- سبد سازی با وزن های برابر، ۲- سبدسازی بر اساس نسبت شارپ و ۳- سبدسازی بر اساس اندازه عملکرد اقتصادی (مبتنی بر اندازه ریسکی بودن آومان- سرانو) نشان داده شد که استفاده از شاخص اندازه عملکرد اقتصادی (EPM) عملکرد بهتری در سبدسازی دارد به طوریکه بنابر نتایج این پژوهش سبد بر اساس شاخص عملکرد اقتصادی با بازدهی سالانه 6/50 درصد عملکرد بهتری نسبت به سبد با وزن برابر و سبد بر اساس شاخص شارپ داشت.

کلیدواژه‌ها

• ریسک
• اندازه ریسک
• اندازه منسجم ریسک
• شاخص ریسکی بودن آومان -سرانو
• شاخص عملکرد اقتصادی

مراجع

طالبلو، رضا و عریانی، بهاره (1394)، اقتصاد مالی، جلد اول، چاپ اول، انتشارات سمت ، 500 صفحه، ترجمه کتاب financial economics ، تالیف F. Fabozzi, E. H. Neave, and G Zhou ،انتشارات John Wiley and Sons، چاپ اول 2012

سجاد، رسول؛ هدایتی، شراره و هدایتی، شهره (1393)، «برآورد ارزش در معرض خطر با استفاده از نظریه ارزش فرین در بورس اوراق بهادار تهران» دانش سرمایه‌گذاری، دوره 3 شماره 9، صص 133تا 155.

هیبتی، فرشاد؛تقوی، مهدی وموسوی، سیدرضا (1393)، «ارزیابی تاثیر شاخص‌های کلاسیک و مدرن اندازه‌گیری ریسک بر انتخاب پرتفوی در چارچوب تئوری مالی رفتاری»، دانش سرمایه‌گذاری، دوره 7، شماره 1(پیاپی 21)، صص 87-99.

کردبچه، حمید؛حضوری، محمدجواد ومالمیر، علی (1391)، «اندازه‌گیری ریسک مازاد در صنعت صندوق‌های مشترک ایران»، دانش سرمایه‌گذاری، دوره 1، شماره 2، صص 117-140.

سجاد، رسول و گرجی، مهسا (1391)، «برآورد ارزش در معرض خطر با استفاده از روش باز نمونه گیری بوت استرپ»، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره 1، شماره 1، صص 137-164.

میرغفاری، سیدرضا (1391)، «آزمون روش شارپ تجدید‌نظر‌شده مبتنی بر ارزش در معرض خطر جهت ارزیابی عملکرد»، دانش سرمایه‌گذاری، دوره 1، شماره 4، صص 133-150

Aumann, R. J., & Serrano, R. (2008), “An Economic Index of Riskiness”, Journal of Political Economy, 116(5), 810-836.

Benartzi, S., Thaler, R., (2001), “Naive Diversification Strategies in Defined Contribution Savings Plans”, Am. Econ. Rev. 91, 79-98.

Bali, T. G., Cakici, N., & Chabi-Yo, F. (2011), “A Generalized Measure of Riskiness”, Management science, 57(8), 1406-1423.

Bennett, C.J. & Thompson, B.S. (2013), “Moving the Goalposts: Subjective Performance Benchmarks and the Aumann- Serrano Measure of Riskiness”, Working Paper, SSRN

Bosch-Badia, M.T., Montllor-Serrats, J. & Tarrazon-Rodon, M.A. (2014), “Unveiling the Embedded Coherence in Divergent Performance Rankings”, Journal of Banking & Finance, 42, 154-16

Bodie, Zvi, Robert C. Merton, & David L. Cleeton. (2009), Financial Economics (2nd ed.), Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice- Hall.

DeMiguel, Y., Garlappi, L., Uppal, R., (2009), “Optimal versus Naive Diversification: How Inefficient is the (l/N) Portfolio Strategy?”, Rev. Econ. Stud. 22, 1915 – 1953

Foster, D. P., & Hart, S. (2009), “An Operational Measure of Riskiness”, Journal of Political Economy, 117(5), 785-814.

Foster, D.P., & Hart, S. (2013), “A Wealth-Requirement Axiomatization of Riskiness”, Theoretical Economics, 8, 591- 620.

Hart, S. (2011), “Comparing Risks by Acceptance and Rejection”, Journal of Political Economy, 119, 617-638. http://dx.doi.org/10.1086/662222

Heath, D., Delbaen, F., Eber, J. M., & Artzner, P. (1999), “Coherent Measures of Risk”, Mathematical Finance, 9, 203-228.

Homm, U., & Pigorsch, C. (2012), “An Operational Interpretation and Existence of the Aumann–Serrano Index of Riskiness”, Economics Letters, 114(3), 265-267.

Homm, U., & Pigorsch, C. (2012), “Beyond the Sharpe ratio: An Application of the Aumann–Serrano Index to Performance Measurement”, Journal of Banking & Finance, 36(8), 2274-2284.

Huberman, G., Jiang, W., (2006), “Offering vs. Choice in 401(k) Plans: Equity Exposure and the Number of Funds”, J. Finan. 61 , 763-801

Kadan, O. & Liu, F. (2011), “Performance Evaluation with High Moments and Disaster Risk”, Working Paper. http://ssrn.com/abstract=2020724

Knight, Frank H. (1921), Risk, Untertainty, and Profit, Hart, Schaffner,_and Marx Prize Essays, No. 31. Boston: Houghton Mifflin

Machina, Mark J., & Michael Rothschild. (2008), “Risk” in Steven N. Durlauf and Lawrence E. Blume (eds.), The New Palgrave Dictionary of Economics (2nd ed.). New York: Palgrave Macmillan.

Meilijson, I. (2009), “On the Adjustment Coefficient, Drawdowns and Lundberg-Type Bounds for Random Walk”,. TheAnnals of Applied Probability, 19, 1015-1025. http://dx.doi.org/10.1214/08-AAP567

Plyakha, Y., Uppal, R., Vi lkov, G., (2012), “why Does an Equal-Weighted Portfolio Outperform Value and Priceweighted Portfolios?”, Working Paper, EDHEC Business School.

Resta, M. & Marina, M.E. (2015), “On a New Index Aimed at Comparing Risks”, Journal of Mathematical Finance,5, 119-128.

Rockafellar, R.T., Uryasev, S. & Zabarankin, M. (2006), “Generalized Deviations in Risk Analysis”, Finance and Stochastics, 10, 51-74.

Riedel, F. & Hellmann, T. (2015), “The Foster-Hart Measure of Riskiness for General Gambles”, Theoretical Economics, 10, 1-9. http://dx.doi.org/10.3982/TE1499

Rothschild, M., & Stiglitz, J. E. (1970), “Increasing Risk: I. A Definition”, J. Econ. Theory 2:225–43.

Schulze, K. (2014), “Existence and Computation of the Aumann–Serrano Index of Riskiness and its Extension”, Journal of Mathematical Economics, 50, 219-224.

Schreiber, A. (2013), “Comparing Local Risk by Acceptance and Rejection”, Mathematical Finance, Published Online. http://dx.doi.org/10.1111/mafi.12054

Yaari, M. E. (1969), “Some Remarks on Measures of Risk Aversion and on Their Uses”, Journal of Economic Theory 1, 315–329.

شاخص بورس جایگزین دارد؟

همان‌طور که می‌دانیم یکی از مسائل مورد اعتراض اهالی بازار سرمایه عدم تطبیق شاخص کل بورس تهران با وضعیت بازار سرمایه است.

محمد رضوی

همان‌طور که می‌دانیم یکی از مسائل مورد اعتراض اهالی بازار سرمایه عدم تطبیق شاخص کل بورس تهران با وضعیت بازار سرمایه است. در این مقاله به بررسی بیشتر این موضوع و راهکارهای حل و ابزارهای جایگزین برای ارایه گزارش بهتری از شرایط بازار می‌پردازیم.

شاخص ترجمه واژه انگلیسی index است و در مفهوم کلی بیانگر عددی است که شما می‌توانید تغییرات ایجاد شده در یک متغیر در یک بازه زمانی را مشاهده کنید.

شاخص کل بورس عددی است که نشانگر وضعیت کلی بازار بورس است. در تعریفی دقیق‌تر بیانگر سطح عمومی قیمت و سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است که یکی از مهم‌ترین ایراداتی که از نظر کارشناسان به شاخص کل نسبت داده می‌شود. این شمولیت آن بر سود نقدی سنوات گذشته می‌باشد و باعث می‌شود شاخص با تغییرات کنونی قیمت همخوانی نداشته باشد.

ایراد اساسی دیگر بحث بزرگی و کوچکی مارکت شرکت‌هاست به‌طوری‌که هرچه شرکت بزرگ‌تر باشد تاثیر آن در شاخص کل به مراتب بیشتر است. به راحتی با دستکاری قیمتی یا انجام معاملات بلوکی در نمادهای بزرگ (اصطلاحا شاخص‌ساز) بازار می‌توان شاخص‌سازی کرد.

این موضوع قابل ذکر است که استفاده از یک شاخص در شرایط موجود نمی‌تواند ملاک خوبی برای رصد روند بازار باشد در نتیجه استفاده از شاخص هم‌وزن، شاخص قیمت و شاخص صنایع به جای شاخص کل می‌تواند دید صحیح‌تری از شرایط بازار به تحلیلگران ارایه دهد.

اخیرا ریاست محترم سازمان بورس هم در مصاحبه‌ای به این موضوع اشاره نمودند که:وقتی در طول زمان تغییرات شاخص زیاد می‌شود از نظر استفاده از آمارهای مربوط به بازار دچار مشکل می‌شویم و این آمار اصلا قابل اتکا نمی‌باشد. در مقاطع زمانی مختلف اگر بخواهیم این شاخص‌ها را تغییر بدهیم از لحاظ سری‌های زمانی دچار مشکل خواهیم شد و قابل استفاده در تحقیقات نخواهد بود. اما می‌توانیم شاخص دیگری را تعریف کنیم که قابل اتکاتر باشد و نشان‌دهنده حال و روز بهتر بازار باشد. در حال حاضر تعریف شاخص در بورس این موضوع در مرکز پژوهش‌های سازمان در حال بررسی است و امید است هرچه زودتر شاخصی مناسب و کارا برای سنجش وضعیت بازار جایگزین شاخص کل موجود شود.

شاخص بورس چیست؟ انواع شاخص بورس

کلمه شاخص به معنای نماگر یا نشانگر و در حالت کلی عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات ایجاد‌ شده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کرد. سهامداران با استفاده از شاخص‌ها (Index) به اطلاعات عمومی قیمت یا بازدهی در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های بورسی دست پیدا می‌کنند. در این مقاله، مهمترین شاخص های بورسی را به شما معرفی خواهیم کرد.

شاخص بورس چیست؟

یکی از معیارهای سنجش رکود یا رونق بازار، شاخص های بورس هستند. به ‌بیان ‌دیگر، فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند. به ‌صورت کلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. در این میان با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

در بازار بورس و اوراق بهادار تهران انواع شاخص‌هایی نظیر شاخص کل قیمت، شاخص کل قیمت به تفکیک تابلوی اصلی و فرعی، شاخص بازده نقدی، شاخص بازده نقدی و قیمت، شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از شاخص‌ها با توجه به پارامتر مورد بررسی به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم می‌شود و معنای و مفهومی را دربر دارند که بر اساس متغییر‌های مورد نظر قابل تفکیک هستند؛ به عنوان نمونه شاخص کل تمامی شرکت‌های بورس را در برمی‌گیرد. شاخص صنعت شرکت‌های تولیدی و شاخص مالی شرکت‌های گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری را شامل می‌شود.

به همین ترتیب، صنایع مختلف نیز هر یک شاخص‌های خود را دارند؛ شاخص استخراج کانی‌های فلزی، شاخص ساخت منسوجات و شاخص سیمان، آهک و گچ مثال‌هایی از این تعریف شاخص در بورس دست هستند که هر یک سطح عمومی قیمت شرکت‌های فعال در آن صنعت را نشان می‌دهند.

انواع شاخص های بورس

در ادامه انواع شاخص های بورس را با هم بررسی می‌کنیم.

شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX

شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار که به اختصار آن را شاخص کل می‌گویند، نشان‌دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین تعریف شاخص در بورس افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند. شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد. به ‌عنوان مثال وقتی گفته می‌شود شاخص کل ۳۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان ۳۰ درصد نسبت به سال پایه، افزایش پیدا کرده است. در نظر داشته باشید که شاخص کل به صورت لحظه‌ای تعریف شاخص در بورس در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس به نشانی www.tsetmc.com قابل بررسی و مشاهده است.

فرمول محاسبه شاخص کل قیمت به این شکل است:

• P_itقیمت شرکت iام در زمان t
• Q_itتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
• D_tعدد پایه در زمان t که در زمان مبداء برابر است با Q_ioP_io∑
• P_io قیمت شرکت iام در زمان مبدأ
• Q_io تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان مبدأ
• n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

ساده شده فرمول بالا را می‌توانیم این‌گونه بیان کنیم:

ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصلضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت مورد نظر است. از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید.

بنابراین چنانچه پیشتر گفته شد شاخص کل قیمت بازار بورس تهران، سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در برمی‌گیرد و در صورتی‌که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌شود. همان‌گونه که از فرمول مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، معیار وزن‌دهی در شاخص مزبور است.

هم‌اکنون در بورس اوراق بهادار تهران شاخص کل قیمت در ۳ گروه کل بازار، تالار اصلی و تالار فرعی محاسبه می‌شود. ملاک محاسبه شاخص کل هر گروه، قیمت سهام شرکت‌های معامله شده در آن گروه است.

همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکت‌ها و ادغام شرکت‌ها تعدیل می‌شود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تاثیر نداشته باشد. گفتنی است افزایش سرمایه از محل اندوخته و پرداخت نقدی موجب تعدیل این شاخص نمی‌شود.

شاخص هم وزن

شاخص هم وزن از تاریخ ۵ اسفند ۹۳ توسط سایت مدیریت فناوری بورس در دسترس کاربران قرار گرفته است. این شاخص پس از درخواست فعالان بازار سرمایه مبنی بر واقعی نبودن شاخص کل طراحی و محاسبه شد. در این شاخص تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر، در محاسبه تعریف شاخص در بورس شاخص کل سهیم هستند. در واقع ۵ درصد نوسان مثبت شرکتی کوچک، به اندازه ۵ درصد نوسان مثبت بزرگترین شرکت بورس در این شاخص تاثیرگذار است.

شائبه‌ای که همواره از دستوری شدن بازار و بهره‌برداری‌های خاص شاخص کل وجود دارد این است که معاملات هماهنگ شده بلوکی، در سهام‌های بزرگ که بیشترین تاثیر را در شاخص کل دارد، باعث می‌شوند تا کلیت بازار به ‌صورت تصنعی مثبت گزارش شود. در شاخص هم وزن این شائبه وجود ندارد.

شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX

شاخص قیمت و بازده نقدی یا شاخص درامد کل، همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به ‌عنوان شاخص کل بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص های‌ بورس است. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است.

• P_itقیمت شرکت iام در زمان t
• Q_itتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
• RD_t پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که مقدار آن در زمان مبداء برابر است.
• n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

شاخص بازده نقدی TEDIX

تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران را نشان می‌دهد. بنابراین وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به ‌طور میانگین سود نقدی کمتری را بین سهامداران‌شان تقسیم می‌کنند.

برای محاسبه شاخص TEDIX به عدد پایه شاخص کل قیمت و پایه شاخص قیمت و بازده نقدی نیاز داریم. فرمول ریاضی این شاخص به صورت زیر است:

شاخص صنعت و شاخص مالی

به صورت کلی تمامی شرکت‌های بورسی در دو بخش صنعتی و مالی تقسیم می‌شوند. در بخش صنعتی شرکت‌های تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … و در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه و… حضور دارند.

شاخص صنعت چیست؟ شاخص صنعت(Industrial Index) نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت و شاخص مالی (Financial Index) نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی است. این دو شاخص از فرمول و قواعد تعدیل شاخص کل قیمت پیروی می‌کند.

از طرفی همان‌طور که پیش‌تر مطرح شد، بخش صنعت و بخش مالی نیز می‌توانند به صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر یک از این صنایع جداگانه محاسبه شود؛ به عنوان نمونه شاخص صنعت خودروسازی متوسط تغییرات قیمت شرکت‌های فعال در صنعت خودروسازی را نشان می‌دهد.

طبقه‌بندی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به روش ISIC صورت گرفته شود.

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

در مجموع سهام شرکت‌های بورسی توسط سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌شوند. معمولا سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکت‌های بورسی به شمار می‌آیند و در صورت خریداری سهام شرکت‌های بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولا در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خرید و فروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

شاخص بازار اول و بازار دوم

در بورس اوراق بهادار تهران شرکت‌های بورسی بر اساس مؤلفه‌هایی نظیر میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش می‌شوند و… دسته‌بندی‌ شده‌اند. بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکتی که شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند نیز به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص بورس وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ نیز میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد. معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر اساس اندازه شرکت است. اندازه شرکت‌ها نیز با توجه به ارزش روز بازار سهم تعیین می‌شود. ارزش روز بازار سهام نیز از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشرشده شرکت به دست می‌آید. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، تغییرات قیمت سهام را نشان می‌دهد. اگر چه این شرکت‌های بورسی کمتر از ده درصد تعداد شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند، اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آن‌ها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص کل بورس داشته باشد. این شاخص هر سه ماه یک‌ بار به‌ روزرسانی می‌شود. از جمله این سهام می‌توان به فولاد، فارس، فملی، اخابر و کگل اشاره کرد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر

معمولا هر سه ماه یک‌ بار، ۵۰ شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند. سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، قابلیت نقدشوندگی بیشتری دارد. شاخص ۵۰ شرکت برتر، میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان می‌دهد. این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل ‌توجهی خرید و فروش می‌شوند و سهامداران به ‌راحتی می‌توانند سهام این شرکت‌های بورسی را خرید و فروش کنند

تفسیر شاخص های بورس

با توجه به اینکه شاخص، سطح عمومی قیمت‌ها یا بازدهی را نشان می‌دهد، کاهش یا افزایش آن لزوما بیانگر صعود یا نزول قیمت تمامی شرکت‌ها نیست؛ چون ممکن است بخشی از شرکت‌ها با افزایش قیمت همراه باشند اما نزول قیمت تعداد بیشتری از شرکت‌ها یــا شرکت‌هایی با حجم بیشتر، سطــح عمومی قیمت‌ها و در نتیجه میزان شاخص را کاهش دهد.

از طرفی شاخص‌ها سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که تاریخ مبدأ نام دارد نشان می‌دهند؛ به عبارت دیگر سطح شاخص‌ها نسبت به تاریخ مبدأ یا همان زمان آغاز محاسبه شاخص سنجیده می‌شود.

به طور معمول، میزان شاخص‌ها در تاریخ مبدأ ۱۰۰ در نظر گرفته می‌شود؛ به عنوان نمونه اگر عدد شاخص هشت سال پس از آغاز محاسبه یا همان تاریخ مبدأ برابر ۱۰۰۰ شود، این امر نشان می‌دهد که سطح عمومی قیمت سهام نسبت به تاریخ مبدأ ۱۰ برابر شده است.

به عنوان نمونه‌ای دیگر، اگر میزان مطلق شاخص کل قیمت ۱۲۰۰۰ اعلام شود، این عدد به‌تنهایی قابل تفسیر نخواهد بود اما اگر مشخص شود که مقدار شاخص در ماه گذشته ۱۰۰۰۰ و در تاریخ مبدأ ۱۰۰ بوده، فعالان بازار سرمایه درمی‌یابند که سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌ها از ماه گذشته ۲۰ درصد و از تاریخ مبدأ ۱۱۹۰۰ درصد افزایش‌یافته است.

کاربرد شاخص های بورس

معمولا یکی از معیارهای رکود و یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه از طریق شاخص‌ها مشخص می‌شود؛ به بیان دیگر فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند.

این موضوع نیز بسیار حائز اهمیت است که سهامداران می‌توانند از طریق شاخص‌ها، به مقایسه تغییرات یک پدیده در دو زمان متفاوت احاطه پیدا کنند؛ به صورت کلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. در این میان با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

شاخص های بورس دیگر کشورها

در بورس‌های سایر کشورها نیز شاخص‌هایی مورد توجه و بررسی فعالان بازار سرمایه قرار می‌گیرد که مهمترین آن‌ها در جدول زیر آمده است:

نام بازار	کشور	شاخص مهم
بورس نیویورک	امریکا	میانگین صنعتی داو جونز (Dow Jones Industrial Average) S&P500 (Standard and Poor’s index)
بورس نزدک	امریکا	نزدک مرکب (NASDAQ Composite) نزدک-۱۰۰ (NASDAQ-100)
بورس لندن	انگلستان	FTSE 100 FTSE 250
بورس Euronext (این بازار با همکاری بازار بورس آمستردام، بازار بورس بروکسل و بورس پاریس)	هلند	AEX BEL 20 CAC 40
بورس توکیو	ژاپن	شاخص نیکی
بورس هنگ‌کنگ	هنگ‌کنگ	Hang Seng Index
بورس شانگهای	چین	SSE Composite SSE 50

سخن آخر

برای سرمایه گذاری در بورس و یا هر بازاری، باید ابتدا وضعیت آن بازار را مورد ارزیابی قرار دهید. شاخص های بورس یکی از ابزارهایی هستند که وضعیت بازار سرمایه را طی دوره‌های قبل و جاری نشان می‌دهند و تحلیل و تفسر آن‌ها، می‌تواند کمک کند بازار را با دقت بیشتری رصد کنید. این نکته را در نظر داشته باشید که افزایش شاخص کل، به معنی سودآوری تمام شرکت‌های بورسی نیست و همین‌طور بالعکس. علاوه بر عملکرد شاخص بورس و تفسیر صحیح آن، برای سرمایه‌گذاری یا خرید و فروش سهام، باید به مؤلفه‌های گوناگون دیگری نیز توجه کنید.

شاخص بورس

شاخص بورس، عددی است که وضعیت کلی بورس و روند رشد یا افت این بازار را نشان می‌دهد. ما در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چند شاخص مختلف داریم که هر کدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان می‌دهند. محاسبه هر کدام از این شاخص‌ها از طریق فرمول متفاوتی صورت می‌گیرد. شاخص‌ها معیارهای مهمی هستند که با تحلیل و بررسی‌شان می‌توان از جنبه‌های مختلف، وضعیت گذشته و حال بورس را دریافت. درست است که شاخص، عملکرد و وضعیت بورس را نشان می‌دهد، اما مثبت یا منفی بودن شاخص همیشه به معنی مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست. بلکه شاخص، وضعیت کلی بورس را به ما نشان می‌دهد در خیلی از مواقع ممکن است چند شرکت بزرگ وزن زیادی سرمایه و تعریف شاخص در بورس ارزش بازار زیادی داشته باشند و با مثبت یا منفی شدنشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند. در حالی که وضعیت بسیاری از شرکت‌های دیگر متفاوت است. در این جور مواقع، شاخص هم وزن قیمت یا شاخص کل هم وزن می‌تواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان دهد. چون در شاخص هم وزن، وزن تمام شرکت‌های بورسی مساوی در نظر گرفته می‌شود و شرکت‌های بزرگ نمی‌توانند شاخص را به واسطه سرمایه زیادشان تحت تاثیر قرار دهند. در بین این شاخص‌ها چند شاخص از اهمیت بیشتری نزد افراد فعال در بازار بورس برخوردار هستند. در ادامه به تعریف برخی از این شاخص‌ها میپردازیم.

این شاخص همان چیزی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان «شاخص بورس تهران» صحبت می‌شود. شاخص کل در بین افراد فعال در بازار بورس و سرمایه گذاری یکی از پرکاربردترین شاخص‌ها به شمار می‌رود. این شاخص، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است.

به عبارت دیگر، تغییرات شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است. اجازه بدهید مثلا اگراز سهام تمام شرکت‌های بورسی هر کدام یک عدد سهم را می‌خرید. در این صورت، تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سهام شما خواهد بود.

پس این شاخص، هم تغییرات قیمت سهام و هم سودهای سالیانه‌ای که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند را محاسبه می‌کند.

نام دیگر شاخص کل، «شاخص قیمت و بازده نقدی» (TEDPIX) است. نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن توجه کنید این است که میزان تغییرات شاخص برای ما اهمیت دارد نه خود عدد شاخص. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۲۰۰۰۰ به ۳۰۰۰۰ برسد – یعنی ۵۰% رشد کند – نشان دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی این یکسال برابر با ۵۰% بوده است.

طبق فرمول محاسبه شاخص کل، هرچه شرکت‌ها بزرگ‌تر باشند – یعنی سرمایه بیشتری داشته باشند – تاثیر بیشتری روی شاخص کل خواهند داشت.

شاخص قیمت، یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این شاخص، بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است.پس اگر مثلا شاخص قیمت بورس در یک سال، ۲۰ درصد رشد داشته باشد به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس در طول یک سال گذشته به طور تعریف شاخص در بورس متوسط ۲۰ درصد رشد داشته است.

تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص، مورد محاسبه قرار می‌گیرد. در صورتی که در شاخص کل، علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص در نظر گرفته می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آنها بر شاخص اهمیت دارد. یعنی هرچه شرکت بزرگ‌تر باشد(سرمایه آن بیشتر باشد) تاثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است.

بورس، هر سه ماه یک بار فهرست شرکت‌های فعال‌تر را بر اساس میزان نقد شوندگی – یعنی خرید و فروش آسان‌تر و سریع‌تر سهام – سهامشان منتشر می‌کند. هر شرکتی که سهامش ساده‌تر و سریع‌تر خرید و فروش شود به اصطلاح «تعریف شاخص در بورس نقد شوندگی» بیشتری دارد. شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر، تغییرات سطح عمومی قیمت سهام ۵۰ شرکتی را نشان می‌دهد که سهام آنها از سایر شرکت‌ها نقد شونده‌تر هستند.

این شاخص، سطح عمومی قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ را نشان می‌دهد؛ ۳۰ شرکت بزرگی که ارزش بازار آنها در مقایسه با سایر شرکت‌ها بیشتر است. ارزش بازار یک شرکت از حاصل ضرب «قیمت روز سهام شرکت» در «تعداد سهام آن شرکت» به دست می‌آید.

منظور از شرکت‌های صنعتی، شرکت‌هایی هستند که در صنایع مختلف مانند «خودروسازی»، «پتروشیمی»، «فلزات اساسی»، «مخابرات»، «ساختمان» و … فعالیت می‌کنند. شاخص صنعت، بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت است. عملکرد هر کدام از این صنایع تحت عنوان شاخص جداگانه‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد. مثلا خودرو، دارو، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی.

این شاخص، عملکرد شرکت‌های واسطه گری مالی که فعالیت آنها در حوزه مالی است – مثل هلدینگ‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و لیزینگ‌ها – را نشان می‌دهد.

شاخص بورس چیست؟ انواع شاخص بورس

کلمه شاخص به معنای نماگر یا نشانگر و در حالت کلی عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات ایجاد‌ شده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کرد. سهامداران با استفاده از شاخص‌ها (Index) به اطلاعات عمومی قیمت یا بازدهی در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های بورسی دست پیدا می‌کنند. در این مقاله، مهمترین شاخص های بورسی را به شما معرفی خواهیم کرد.

شاخص بورس چیست؟

یکی از معیارهای سنجش رکود یا رونق بازار، شاخص های بورس هستند. به ‌بیان ‌دیگر، فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند. به ‌صورت کلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. در این میان با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

در بازار بورس و اوراق بهادار تهران انواع شاخص‌هایی نظیر شاخص کل قیمت، شاخص کل قیمت به تفکیک تابلوی اصلی و فرعی، شاخص بازده نقدی، شاخص بازده نقدی و قیمت، شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از شاخص‌ها با توجه به پارامتر مورد بررسی به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم می‌شود و معنای و مفهومی را دربر دارند که بر اساس متغییر‌های مورد نظر قابل تفکیک هستند؛ به عنوان نمونه شاخص کل تمامی شرکت‌های بورس را در برمی‌گیرد. شاخص صنعت شرکت‌های تولیدی و شاخص مالی شرکت‌های گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری را شامل می‌شود.

به همین ترتیب، صنایع مختلف نیز هر یک شاخص‌های خود را دارند؛ شاخص استخراج کانی‌های فلزی، شاخص ساخت منسوجات و شاخص سیمان، آهک و گچ مثال‌هایی از این دست هستند که هر یک سطح عمومی قیمت شرکت‌های فعال در آن صنعت را نشان می‌دهند.

انواع شاخص های بورس

در ادامه انواع شاخص های بورس را با هم بررسی می‌کنیم.

شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX

شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار که به اختصار آن را شاخص کل می‌گویند، نشان‌دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند. شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد. به ‌عنوان مثال وقتی گفته می‌شود شاخص کل ۳۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان ۳۰ درصد نسبت به سال پایه، افزایش پیدا کرده است. در نظر داشته باشید که شاخص کل به صورت لحظه‌ای در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس به نشانی www.tsetmc.com قابل بررسی و مشاهده است.

فرمول محاسبه شاخص کل قیمت به این شکل است:

• P_itقیمت شرکت iام در زمان t
• Q_itتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
• D_tعدد پایه در زمان t که در زمان مبداء برابر است با Q_ioP_io∑
• P_io قیمت شرکت iام در زمان مبدأ
• Q_io تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان مبدأ
• n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

ساده شده فرمول بالا را می‌توانیم این‌گونه بیان کنیم:

ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصلضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت مورد نظر است. از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید.

بنابراین چنانچه پیشتر گفته شد شاخص کل قیمت بازار بورس تهران، سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در برمی‌گیرد و در صورتی‌که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌شود. همان‌گونه که از فرمول مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، معیار وزن‌دهی در شاخص مزبور است.

هم‌اکنون در بورس اوراق بهادار تهران شاخص کل قیمت در ۳ تعریف شاخص در بورس گروه کل بازار، تالار اصلی و تالار فرعی محاسبه می‌شود. ملاک محاسبه شاخص کل هر گروه، قیمت سهام شرکت‌های معامله شده در آن گروه است.

همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکت‌ها و ادغام شرکت‌ها تعدیل می‌شود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تاثیر نداشته باشد. گفتنی است افزایش تعریف شاخص در بورس سرمایه از محل اندوخته و پرداخت نقدی موجب تعدیل این شاخص نمی‌شود.

شاخص هم وزن

شاخص هم وزن از تاریخ ۵ اسفند ۹۳ توسط سایت مدیریت فناوری بورس در دسترس کاربران قرار گرفته است. این شاخص پس از درخواست فعالان بازار سرمایه مبنی بر واقعی نبودن شاخص کل طراحی و محاسبه شد. در این شاخص تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر، در محاسبه شاخص کل سهیم هستند. در واقع ۵ درصد نوسان مثبت شرکتی کوچک، به اندازه ۵ درصد نوسان مثبت بزرگترین شرکت بورس در این شاخص تاثیرگذار است.

شائبه‌ای که همواره از دستوری شدن بازار و بهره‌برداری‌های خاص شاخص کل وجود دارد این است که معاملات هماهنگ شده بلوکی، در سهام‌های بزرگ که بیشترین تاثیر را در شاخص کل دارد، باعث می‌شوند تا کلیت بازار به ‌صورت تصنعی مثبت گزارش شود. در شاخص هم وزن این شائبه وجود ندارد.

شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX

شاخص قیمت و بازده نقدی یا شاخص درامد کل، همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به ‌عنوان شاخص کل بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص های‌ بورس است. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است.

• P_itقیمت شرکت iام در زمان t
• Q_itتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
• RD_t پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که مقدار آن در زمان مبداء برابر است.
• n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

شاخص بازده نقدی TEDIX

تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران را نشان می‌دهد. بنابراین وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به ‌طور میانگین سود نقدی کمتری را بین سهامداران‌شان تقسیم می‌کنند.

برای محاسبه شاخص TEDIX به عدد پایه شاخص کل قیمت و پایه شاخص قیمت و بازده نقدی نیاز داریم. فرمول ریاضی این شاخص به صورت زیر است:

شاخص صنعت و شاخص مالی

به صورت کلی تمامی شرکت‌های بورسی در دو بخش صنعتی و مالی تقسیم می‌شوند. در بخش صنعتی شرکت‌های تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … و در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه و… حضور دارند.

شاخص صنعت چیست؟ شاخص صنعت(Industrial Index) نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت و شاخص مالی (Financial Index) نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی است. این دو شاخص از فرمول و قواعد تعدیل شاخص کل قیمت پیروی می‌کند.

از طرفی همان‌طور که پیش‌تر مطرح شد، بخش صنعت و بخش مالی نیز می‌توانند به صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر یک از این صنایع جداگانه محاسبه شود؛ به عنوان نمونه شاخص صنعت خودروسازی متوسط تغییرات قیمت شرکت‌های فعال در صنعت خودروسازی را نشان می‌دهد.

طبقه‌بندی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به روش ISIC صورت گرفته شود.

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

در مجموع سهام شرکت‌های بورسی توسط سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌شوند. معمولا سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکت‌های بورسی به شمار می‌آیند و در صورت خریداری سهام شرکت‌های بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولا در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خرید و فروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

شاخص بازار اول و بازار دوم

در بورس اوراق بهادار تهران شرکت‌های بورسی بر اساس مؤلفه‌هایی نظیر میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش می‌شوند و… دسته‌بندی‌ شده‌اند. بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکتی که شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند نیز به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص بورس وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ نیز میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد. معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر اساس اندازه شرکت است. اندازه شرکت‌ها نیز با توجه به ارزش روز بازار سهم تعیین می‌شود. ارزش روز بازار سهام نیز از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشرشده شرکت به دست می‌آید. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، تغییرات قیمت سهام را نشان می‌دهد. اگر چه این شرکت‌های بورسی کمتر از ده درصد تعداد شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند، اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آن‌ها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص کل بورس داشته باشد. این شاخص هر سه ماه یک‌ بار به‌ روزرسانی می‌شود. از جمله این سهام می‌توان به فولاد، فارس، فملی، اخابر و کگل اشاره کرد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر

معمولا هر سه ماه یک‌ بار، ۵۰ شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند. سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، قابلیت نقدشوندگی بیشتری دارد. شاخص ۵۰ شرکت برتر، میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان می‌دهد. این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل ‌توجهی خرید و فروش می‌شوند و سهامداران به ‌راحتی می‌توانند سهام این شرکت‌های بورسی را خرید و فروش کنند

تفسیر شاخص های بورس

با توجه به اینکه شاخص، سطح عمومی قیمت‌ها یا بازدهی را نشان می‌دهد، کاهش یا افزایش آن لزوما بیانگر صعود یا نزول قیمت تمامی شرکت‌ها نیست؛ چون ممکن است بخشی از شرکت‌ها با افزایش قیمت همراه باشند اما نزول قیمت تعداد بیشتری از شرکت‌ها یــا شرکت‌هایی با حجم بیشتر، سطــح عمومی قیمت‌ها و در نتیجه میزان شاخص را کاهش دهد.

از طرفی شاخص‌ها سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که تاریخ مبدأ نام دارد نشان می‌دهند؛ به عبارت دیگر سطح شاخص‌ها نسبت به تاریخ مبدأ یا همان زمان آغاز محاسبه شاخص سنجیده می‌شود.

به طور معمول، میزان شاخص‌ها در تاریخ مبدأ ۱۰۰ در نظر گرفته می‌شود؛ به عنوان نمونه اگر عدد شاخص هشت سال پس از آغاز محاسبه یا همان تاریخ مبدأ برابر ۱۰۰۰ شود، این امر نشان می‌دهد که سطح عمومی قیمت سهام نسبت به تاریخ مبدأ ۱۰ برابر شده است.

به عنوان نمونه‌ای دیگر، اگر میزان مطلق شاخص کل قیمت ۱۲۰۰۰ اعلام شود، این عدد به‌تنهایی قابل تفسیر نخواهد بود اما اگر مشخص شود که مقدار شاخص در ماه گذشته ۱۰۰۰۰ و در تاریخ مبدأ ۱۰۰ بوده، فعالان بازار سرمایه درمی‌یابند که سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌ها از ماه گذشته ۲۰ درصد و از تاریخ مبدأ ۱۱۹۰۰ درصد افزایش‌یافته است.

کاربرد شاخص های بورس

معمولا یکی از معیارهای رکود و یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه از طریق شاخص‌ها مشخص می‌شود؛ به بیان دیگر فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند.

این موضوع نیز بسیار حائز اهمیت است که سهامداران می‌توانند از طریق شاخص‌ها، به مقایسه تغییرات یک پدیده در دو زمان متفاوت تعریف شاخص در بورس احاطه پیدا کنند؛ به صورت کلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. در این میان با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

شاخص های بورس دیگر کشورها

در بورس‌های سایر کشورها نیز شاخص‌هایی مورد توجه و بررسی فعالان بازار سرمایه قرار می‌گیرد که مهمترین آن‌ها در جدول زیر آمده است:

نام بازار	کشور	شاخص مهم
بورس نیویورک	امریکا	میانگین صنعتی داو جونز (Dow Jones Industrial Average) S&P500 (Standard and Poor’s index)
بورس نزدک	امریکا	نزدک مرکب (NASDAQ Composite) نزدک-۱۰۰ (NASDAQ-100)
بورس لندن	انگلستان	FTSE 100 FTSE 250
بورس Euronext (این بازار با همکاری بازار بورس آمستردام، بازار بورس بروکسل و بورس پاریس)	هلند	AEX BEL 20 CAC 40
بورس توکیو	ژاپن	شاخص نیکی
بورس هنگ‌کنگ	هنگ‌کنگ	Hang Seng Index
بورس شانگهای	چین	SSE Composite SSE 50

سخن آخر

برای سرمایه گذاری در بورس و یا هر بازاری، باید ابتدا وضعیت آن بازار را مورد ارزیابی قرار دهید. شاخص های بورس یکی از ابزارهایی هستند که وضعیت بازار سرمایه را طی دوره‌های قبل و جاری نشان می‌دهند و تحلیل و تفسر آن‌ها، می‌تواند کمک کند بازار را با دقت بیشتری رصد کنید. این نکته را در نظر داشته باشید که افزایش شاخص کل، به معنی سودآوری تمام شرکت‌های بورسی نیست و همین‌طور بالعکس. علاوه بر عملکرد شاخص بورس و تفسیر صحیح آن، برای سرمایه‌گذاری یا خرید و فروش سهام، باید به مؤلفه‌های گوناگون دیگری نیز توجه کنید.