معرفی بورس انرژی
شرکت بورس انرژی (سهامی عام) بر اساس قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی تاسیس و در تاریخ ۱۷/۰۴/۹۱ تحت شماره ۴۲۸۰۰۲ در اداره کل ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری به ثبت رسید و فعالیت های عملیاتی خود را در زمینه انجام معاملات نقدی، قرارداد سلف موازی استاندارد، قراردادهای آتی و اختیار معامله و به منظور مرتفع سازی نیازهایی چون خرید و فروش منابع انرژی، تامین مالی برای تولیدکنندگان و تامین منابع انرژی برای توزیع کنندگان و مصرف کنندگان، از اوایل خرداد ماه همان سال آغار نمود.
موقعیت استراتژیک ایران به عنوان دارنده یکی از بزرگترین ذخائر و منابع هیدروکربوری جهان و بزرگترین کشور تولید کننده نفت و گاز و جهت گیری سند چشم انداز ۱۴۰۴ به سوی ارتقاء جایگاه جمهوری اسامی ایران به اولین کشور منطقه از ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، و… موجبات تاسیس بازاری متشکل جهت کشف قیمت و معامله حامل های انرژی و خاصه نفت و برق را از طریق تاسیس شرکت بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور فراهم آورد. بورس انرژی دارای سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی است. بازار فیزیکی دربرگیرنده سه تابلوی برق، نفت و گاز و سایر حامل های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله می باشد. پذیرش کالاها در بازار فیزیکی بسته به آنکه آن ها در گروه اصلی یا مشابه قرار بگیرند توسط هیات پذیرش و یا کمیته عرضه صورت می پذیرد. شایان ذکر است که شرکت بورس انرژی، با ایجاد بازار فرعی، بستری مناسب را برای معامله کالاهای خارج از گونه و تک محموله ای نیز ایجاد کرده است. در حال حاضر اوراق بهادار مبتنی بر کالا )از جمله قرارداد سلف موازی استاندارد( در بازار مشتقه بورس انرژی، بر روی دارایی های پایه ای صادر می شود که در بورس مورد پذیرش قرار گرفتند یا دارای بازار نقدی قوی هستند.
موضوع فعالیت بورس انرژی
موضوع فعالیت شرکت طبق مفاد ماده ۳ از فصل دوم اساسنامه، به شرح ذیل است:
- تشکیل، سازماندهی و اداره بورس انرژی به صورت متشکل، سازمان یافته و خود انتظام به منظور انجام معاملات کالاهای پذیرفته شده و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده توسط اشخاص ایرانی و غیر ایرانی مطابق قانون و مقررات.
- پذیرش کالاها و اوراق بهادار مبتنی بر آن مطابق قانون و مقررات.
- تعیین شرایط عضویت برای گروه های مختلف از اعضا، پذیرش متقاضیان عضویت، وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضا، تعیین وظایف و مسئولیت های اعضا، نظارت بر فعالیت آنها و تنظیم روابط بین آنها مطابق قانون و مقررات.
- فراهم آوردن شرایط لازم برای دسترسی منصفانه اعضا به منظور انجام معاملات کالاها و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده مطابق قانون و مقررات.
- همکاری و هماهنگی با نهادهای مالی، شرکت ها، ارگان ها و سازمان‌هایی که بخشی از وظایف مربوط به داد و ستد کالاهای پذیرفته شده و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده یا انتشار و پردازش اطلاعات مرتبط با بورس انرژی را به عهده دارند از جمله شرکت های سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه.
- تبادل به موقع اطلاعات بین شرکت و سایر نهادهای متولی بازار فیزیکی انرژی از جمله مدیریت شبکه برق ایران، شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی گاز ایران در چارچوب مقررات مصوب سازمان.
- انجام تحقیقات،آموزش و فرهنگ‌سازی مرتبط با فعالیت بورس انرژی به منظور تسهیل، بهبود و گسترش داد و ستد در بورس انرژی.
- همکاری با بورس¬های دیگر در ایران و خارج از ایران به منظور تبادل اطلاعات و تجربیات، یکسان سازی مقررات و استانداردها جهت تسهیل انجام مبادلات برون مرزی.
- نظارت بر حسن انجام معاملات کالاهای پذیرفته شده و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده در بورس انرژی.
- تهیه، جمع آوری، پردازش، انتشار یا اعلام اطلاعات مربوط به سفارش ها و معاملات کالاهای پذیرفته شده و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده طبق قانون و مقررات.
- نظارت بر عرضه کنندگان کالاهای پذیرفته شده در بورس انرژی و تاریخچه تشکیل بورس داد و ستدکنندگان اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای پذیرفته شده مطابق قانون و مقررات.
- پذیرش انبارها، نظارت بر فعالیت آن ها و انجام عملیات مربوط به انبارها که در جهت داد وستد معاملات در بورس انرژی انجام می شود.
- اجرای سایر وظایفی که مطابق قانون و مقررات بعهده شرکت گذاشته شده یا خواهد شد.
ماموریت، چشم انداز و اهداف بورس انرژی
بورس انرژی به منظور ایجاد بازاری شفاف، کارآ، با نقدشوندگی و رقابت پذیری بالا و به جهت رفع انحصار و کشف عادلانه قیمت حامل های انرژی در سال ۱۳۹۱ تاسیس شد. در این راستا، شرکت برآن است تا به مرجعی برای کشف قیمت حامل های انرژی در منطقه خاورمیانه مبدل شود. از اینرو، شرکت بورس انرژی با نظر به ماموریت و چشم انداز سازمانی مذکور، دارای اهدافی به شرح زیر است:
- ارتقاء جایگاه و کارکردهای بورس انرژی برای ذینفعان
- بکارگیری رویه های موثر جهت حفظ سلامت بازار و صیانت از حقوق ذینفعان
- طراحی ابزارها و محصولات جدید با توجه به نیازهای ذینفعان و اقتضائات محیطی
- تجهیز بهینه منابع فیزیکی و توسعه مستمر سرمایه های انسانی
- ارزش آفرینی و تامین منافع سهامداران
- تعامل و همکاری موثر با نهادهای فعال در بازارهای مالی
مزایای خرید و فروش در بورس انرژی
- بخشودگی ده درصد(۱۰%) از مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالاهای پذیرفته شده در بورس¬های کالایی
- معافیت مالیاتی معاملات قراردادهای آتی
- عدم نیاز به برگزاری مناقصه و مزایده برای خرید و فروش کالاهای پذیرفته ¬شده در بورس¬های کالایی توسط وزارت خانه¬ها و دستگاه¬های دولتی و عمومی و دستگاه¬های اجرایی
- خروج کالای پذیرفته شده در بورس را از نظام قیمت¬گذاری
- ایجاد تاریخچه تشکیل بورس بازاری قانون¬مند و سازمان¬یافته جهت تسهیل داد و ستد کالاها؛
- کشف شفاف قیمت کالاها بر اساس تعامل و تقابل عرضه و تقاضا و نیاز بازار
سرمایه و ترکیب سهامداران بورس انرژی
طبق مفاد بندهای ۸ و ۹ اساسنامه، سرمایه شرکت مبلغ ۲۰۰ میلیارد ریال می باشد که به ۲۰۰ میلیون سهم عادی هزار ریالی با نام تقسیم و تمام آن به صورت نقدی پرداخت شده است. سهامداران شرکت به سه دسته: نهادهای مالی، تولید کنندگان و سایر فعالان مربوط به بورس و انواع کالاهای قابل پذیرش در بورس انرژی و سایر اشخاصی که جزء دسته های اول و دوم نیستند، تقسیم شده اند. حداکثر درصد سهام متعلق به هریک از دسته های اول و دوم به ترتیب ۶۰ و ۲۰ درصد بوده که توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین شده است. به علاوه هر شخص در هر زمان، به طور مستقیم یا غیر مستقیم حداکثر ۲٫۵ درصد از سهام شرکت را می تواند در مالکیت خود داشته و بر اساس ماده ۱۲ اساسنامه شرکت بورس انرژی، تنها در درون دسته سهامداری خود، می تواند اقدام به نقل و انتقال سهام نماید )مگر با تصویب هیات مدیره سازمان).
تاریخچه تشکیل بورس
شرکت تجارت الکترونیک پارسیان (تاپ) در یک نگاه
شرکت تجارت الکترونيک پارسيان(تاپ) با نام تجارت الکترونيک ايرانيان در تاريخ 1379/02/18 به‌صورت شرکت سهامي خاص تأسيس و طي شماره 164214 مورخ 1379/04/8 در اداره ثبت شرکت‌ها و مالکيت صنعتي تهران ثبت و فعاليت گسترده خود را در زمينه ايجاد و توسعه شبكه‌هاي پرداخت الكترونيكي در كشور آغاز نموده است.
به موجب تصميمات متخذه در مجمع عمومي فوق‌العاده مورخ 1382/09/19 نام شركت از تجارت الكترونيك ايرانيان به تجارت الكترونيك پارسيان تغيير و مراتب تحت شماره 32/42397 مورخ 1382/10/10 در اداره ثبت شركت‌ها و مالكيت صنعتي تهران به ثبت رسيده است. همچنين به موجب تصميمات متخذه در جلسه مجمع عمومي فوق العاده مورخ 1389/04/26، نوع شركت از سهامي خاص به سهامي عام تبديل و مراتب تحت شماره 32/17646 مورخ 1389/06/09 در اداره ثبت شركت‌ها به ثبت رسيده است. ضمناً شرکت در تاريخ 1389/06/16 در سازمان بورس و اوراق بهادار پذيرفته و در حال حاضر سهام آن از طريق سازمان بورس و اوراق بهادار قابل داد و ستد مي‌باشد.
بخش عمدهای از سهام شرکت متعلق به شرکت گروه دادهپردازی بانک پارسیان از شرکت‌های وابسته به بانک پارسیان بوده و مركز اصلي آن در تهران، بلوار نلسون ماندلا، خیابان شهید سلطانی، پلاك 8 واقع مي‌باشد.
آشنایی با تاریخچه بورس
برای دریافت مشاوره، دمو رایگان و دانلود لیست قیمت لطفا اطلاعات فرم ذیل را وارد نمایید.
تاریخچه پیدایش واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و کسبه شهری در شمال غربی بلژیک، در مقابل خانه بزرگ‌زاده‌ای به نام “واندِر بورس” جمع می‌شدند و به خرید و فروش کالاهای خود براساس حراج می‌پرداختند.
پیشینه تاریخی واژه بورس
واژه “بورس” مانند هر کلمه‌ای، دارای یک پیشینه تاریخی است. برای مثال واژه بانک از آنجا پدید آمد که در اروپا افراد برای انجام مبادلات پولی خود روی نیمکت های میدان‌های قدیمی شهر می‌نشستند و پول‌های خود را مبادله می‌کردند.
ازآنجا که لغت “بَنک” در زبان ایتالیایی به معنی نیمکت است، بعدها مراکزی که وظیفه انجام مبادلات پولی را بر عهده گرفتند به بانک معروف شدند.
به اعتقاد اغلب کارشناسان، تاریخچه پیدایش واژه بورس هم به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و کسبه شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه بزرگ‌زاده‌ای به نام “واندِر بورس” جمع می‌شدند و به خرید و فروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند.
از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا به حراج کالا اقدام می‌کردند و به‌تدریج شکل پیشرفته تر و مسقف به خود گرفت، به بورس می‌گفتند.
در آن زمان، این مکان‌ها از نظم و انضباط خاصی برخوردار نبود و هر کسی می‌توانست در آنجا به فعالیت بپردازد، اما به‌مرور زمان و رفته رفته، نظم و انضباط خاصی در این مکان‌ها حاکم شد؛ به‌نحوی که پس از مدتی، فقط بازرگانان، صرافان و دلالان بودند که اجازه داشتند در این مکان‌ها خرید و فروش کنند.
درگذر زمان، تالارهای مسقف بورس شکل گرفت و بازرگانان که تا پیش از آن، در هوای آزاد خرید و فروش می‌کردند، برای خرید و فروش به این تالارها می‌رفتند.
در بسیاری از منابع علمی و تاریخی، زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به‌عنوان تاریخ رسمی تأسیس بورس در دنیا معرفی می‌کنند، اگرچه همان‌طور که گفتیم، پیشینه آن به قبل از آن تاریخ و به قرن پانزدهم میلادی در بلژیک برمی‌گردد.
اولین‌های فروش سهام در بورس
در زمان‌های گذشته، بازرگانان همواره به دنبال آن بودند تا ضرر و زیان‌های احتمالی ناشی از تجارت خود را کم کنند. شراکت، راهی بود که می‌توانست ریسک کسب‌وکار آنها را کاهش دهد؛ چون با شریک شدن چندین فرد در یک کسب‌وکار، سود و زیان های احتمالی آن کسب‌وکار بین شرکا تاریخچه تشکیل بورس تقسیم می‌شد.
این تجربه، به‌تدریج به تشکیل شرکت‌های سهامی منجر شد. در این شرکت‌ها، هر یک از شرکا به نسبت سهمی که در شرکت داشت، در منافع یا ضررهای احتمالی شرکت سهیم می‌شد. اولین شرکت سهامی با نام ماسکوِی (Muscovy) در سال ۱۵۵۳ میلادی، با مشارکت عده‌ای از تجار در روسیه ایجاد شد.
گسترش مبادلات تجاری در جهان، نیاز به های بیشتر و شرکای بیشتری را آشکار کرد. پیدا کردن شرکای متعدد برای سرمایه‌گذاری در یک کسب‌وکار، به مراکزی نیاز داشت که بتواند در واقع‌بین دارندگان سرمایه و متقاضیان سرمایه، ارتباط برقرار کند.
این مراکز، به نام «بورس» معروف شدند. شرکت‌ها با فروش سهام خود در بورس، در واقع سرمایه‌گذاران و شرکای بیشتری را برای مشارکت در کسب و کار خود، پیدا می‌کردند.
تاریخچه اولین بورس جهان در آمستردام
اولین بورس اوراق بهادار جهان در اوایل قرن هفدهم میلادی در شهر « آمستردام » هلند تشکیل شد و کمپانی هند شرقی، اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد. فعالیت‌های مرتبط با بورس در شهر لندن از اوایل قرن هجدهم میلادی و در قهوه‌خانه‌ها شروع شد.
این فعالیت‌ها در سال ۱۷۷۳ میلادی و با خرید ساختمان مستقل توسط معامله‌گران وارد فصل جدیدی شد. درنهایت در سوم مارس سال ۱۸۰۱ میلادی، بورس لندن فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.
اما بورس نیویورک به‌عنوان سومین بورس بزرگ در گستره تاریخ، فعالیت خود را در ۱۷ می ۱۷۹۲ آغاز کرد و ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال‌استریت نیویورک و زیر درخت نارون بزرگی دورهم جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند. آنها در هشت مارس ۱۸۱۷ با تنظیم اساسنامه شروع به کار بورس نیویورک را رسمیت بخشیدند.
در حال حاضر بازار بورس نیویورک، بزرگترین بازار بورس، از نظر میزان معاملات و ارزش بازار سرمایه در جهان است. با شروع فعالیت بورس‌های بزرگ جهان، به‌تدریج سایر کشورها نیز دارای بورس شدند تا آنجا که امروز کمتر کشوری را می‌توان یافت که بورس نداشته باشد.
بورس در خیابان سعدی / گریزی به تاریخچه بورس اوراق بهادار تهران تا پیش از انقلاب اسلامی
اولین تلاش‌ها برای تشکیل بورس اوراق بهادار، به دوران پهلوی اول برمی‌گردد، اما راه‌اندازی این سازمان سال‌ها پس از او در ایران اتفاق افتاده است. در سال ۱۳۴۱ به‌دنبال تحولات اقتصادی و صنعتی در ایران، کمیسیونی متشکل از نمایندگان وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعت و معدن در کشور تشکیل شد. این کمیسیون، بالاخره موافقت‌نامه اولیه تاسیس بورس اوراق بهادار را مصوب کرد
ماهنامه عصر تراکنش شماره ۲۷ / دفتر کوچک بورس در خیابان سعدی جنوبی تهران، در سال ۱۳۴۶ محقرانهتر از آنچه فکرش را کنید، دایر شد. کسب‌وکاری جدید که به دلیل وامهای ارزان، راحت و بلندمدت دولت به صنایع و شرکت‌های آن دوره خیلی نتوانست خودنمایی کند. کم‌بودن متقاضی برای سرمایه‌گذاری در بورس تهران محمدرضاشاه را وادار کرده بود که در وصف بورس کشور، این جمله را به کار ببرد: «این بورس ما کِرکِر می‌کند.» آنچه پیش روی شماست، گریزی به تاریخچه بورس اوراق بهادار تهران تا پیش از انقلاب اسلامی است.
اقتصاد کشور در حالت فئودالی قرار داشت و ایران جزء کشورهای صنعتی نبود. تازه رضاخان تصمیم گرفته بود سیستم آموزشی کشور را از مکتبخانه به سمت مدرسه سوق دهد. در همان دوره بود که برای نگهداری شهرهای مختلف کشور قرار شد از سیستم شهرداری استفاده شود. ایران روزبه‌روز گامهای جدیدی به سمت پیشرفت برمیداشت که تاسیس دانشگاه از گزینههای دیگر این گامهای نوین بود.
جرقه راه‌اندازی بورس در ایران به دوره پهلوی اول و سال ۱۳۱۳ برمی‌گردد؛ همان زمانی که ایران از نظر اقتصادی از بافت کشاورزی برخوردار و هنوز درآمدهای نفتی به سمت آن سرازیر نشده بود. در سال ۱۳۱۵ طرحی برای تاسیس بورس توسط «وان لوترفلد» بلژیکی با همکاری یک کارشناس هلندی تهیه شد. اجرای طرح «لوترفلد» بلژیکی با آغاز جنگ جهانی دوم و اشغال ایران همراه شد و در نتیجه به ثمر نرسید.
شهریور ۱۳۲۰ ایران توسط نیروهای متفقین اشغال شده بود و کشور در حالت بیثباتی سیاسی قرار داشت. شوروی از خروج نیروهای خود از مناطق اشغالی آذربایجان ایران خودداری میکرد. با دخالت ارتش و مردم آذربایجان، اشغالگران سرکوب شدند، اما این داستان نیز نتوانست موجب ثبات سیاسی در کشور شود.
پس از این رویداد کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ اتفاق افتاد و به‌دلیل شرایط سیاسی ناپایدار در کشور، باز هم اقدامی برای تاسیس بورس نشد. در همان سال‌ها بود که با کمک مشاوران آمریکایی هیاتی تشکیل شد و اولین برنامه اقتصادی هفت‌ساله توسعه کشور نوشته شد. با توجه به شرایط سیاسی حاکم در آن دوره این برنامه نتوانست خیلی موفق عمل کند؛ چراکه هنوز زیربنای لازم برای پیادهسازی برنامههای توسعه صنعتی و اقتصادی در کشور وجود نداشت؛ در چنین اوضاعی راه‌اندازی بورس دور از منطق بود.
بیست‌وهفتمین شماره از ماهنامه عصر تراکنش به طور اختصاصی به ولث‌تک پرداخته و به یک سوال مهم پاسخ داده؛ اینکه آیا با ورود سرمایه‌های سرگردان به بورس ممکن است بار دیگر اتفاقی که برای موسسات مالی رخ داد، تکرار شود؟
این شماره را می‌توانید از فروشگاه راه پرداخت خریداری کنید.
ایران صنعتی متولد شد
اواسط دهه ۴۰ بالاخره ایران به کشوری صنعتی در منطقه تبدیل شد و قانون مالیاتها و سرمایه‌گذاری خارجی، به نفع سرمایهگذاریهای مولد تغییر پیدا کرد. از دیگر سو از الگوی موسسه بازسازی صنایع ایتالیا به نام «ایری»، برای ایجاد صنعت در ایران استفاده شد. پس از جنگ جهانی دوم به‌طور تقریبی تمام صنایع ایتالیا مانند شرکت هواپیمایی ملی، بانکها و سایر صنایع مانند فولادسازی، کشتیسازی و ساخت ماشینآلات تاریخچه تشکیل بورس صنعتی بر عهده این نهاد بود. به تاسی از این موسسه، ایران سازمان گسترش و نوسازی صنایع را تاسیس کرد که در ایجاد صنایع نوین بسیار موثر واقع شد.
همچنین شرکت‌های بزرگی مانند ماشینسازی اراک، تراکتورسازی تبریز، آلومینیوم اراک، بلبرینگسازی تبریز، آذرآب و موتوژن به وجود آمدند و این روند تا سال ۱۳۵۶ ادامه داشت. بانک توسعه صنعت و معدن ایران هم با مشارکت بانکهای خارجی برای وامهای یارانهای و بلندمدت به سرمایه‌گذاران تاسیس شده بود که به پیشرفت صنعت کشور کمک شایانی کرد.
باری در سال ۱۳۴۱ به‌دنبال تحولات اقتصادی و صنعتی در ایران، کمیسیونی متشکل از نمایندگان وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعت و معدن در کشور تشکیل شد. این کمیسیون، بالاخره موافقت‌نامه اولیه تاسیس بورس اوراق بهادار را مصوب کرد.
اواخر سال ۱۳۴۱ هیاتی از بروکسل برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران به کشور دعوت شدند. این هیات نحوه تاسیس و اداره بورس، تشکیلات و سازمان آن و کیفیت تصدیگری دولت را تا حدودی مشخص کرد. در اردیبهشت ۱۳۴۳ لایحه بورس اوراق بهادار تهیه شد و به مجلس رفت. این لایحه بعد از گذشت ۱۸ ماه، در آذر ۱۳۴۴ در دستور کار مجلس قرار گرفت و در اردیبهشت ۱۳۴۵ به تصویب رسید.
بورس در دنیا
تاریخچه تاسیس بورس به قرن پانزدهم میلادی برمی‌گردد؛ همان زمانی که بازرگانان و کسبه شهری به نام «بورژو» در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام «تروبورس» و در مقابل خانه «واندر بورس» به خریدوفروش کالای خود بر اساس حراج می‌پرداختند. از آن زمان به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا به حراج کالا مبادرت می‌کردند، به‌تدریج توسعهیافتهتر شد و بورس نام گرفت.
قانون تاسیس بورس اوراق بهادار از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد تا نسبت به اجرای مفاد قانون مزبور اقدام کند. به علت آماده‌نبودن بخش صنعتی و بازرگانی ایران، اجرای این قانون به تعویق افتاد. سرانجام بورس اوراق بهادار کشور، در اول آبان ۱۳۴۶ به‌صورت رسمی افتتاح شد، ولی شروع‌به‌کار آن در نیمه بهمن‌ماه بود. دکتر «فریدون مهدوی»، دبیرکل وقت بورس در ساختمان بانک کارگشایی با حضور خود به این بازار رسمیت داد.
اهداف بورس ایران شامل تامین منابع مالی برای کارخانجات و شرکت‌ها، انتشار اوراق قرضه و اسناد خزانه برای کنترل نقدینگی و کاهش نرخ تورم بود. بورس تهران تا حدودی توانست به اهداف خود دست یابد؛ تامین منابع مالی مورد نیاز اصلاحات ارضی و تملک زمینهای عباسآباد توسط شهرداری تهران از طریق اوراق قرضه میسر شد. همچنین استفاده از بورس ابزاری برای تامین منابع مالی مورد نیاز سرمایهگذاریهای بخش خصوصی، کنترل نقدینگی و کاهش تورم بود.
بورس روی دوش دولت
ذهنیت شاه در جهت تحول بنیادی و سریع اقتصاد ایران از اواسط دهه ۴۰ رنگ‌وبوی دیگری به خود گرفت. دولت منصور که در آن دوره وظیفه اجرای اصلاحات اقتصادی را بر عهده داشت، وعده گسترش نقش بخش خصوصی را در اقتصاد ایران داد. در آن دوره بخش خصوصی با توجه به فرمانهای مکرر شاهنشاهی، فضای زیادی برای تنفس نداشت. از این رو با توجه به آشنا نبودن بخش خصوصی با موضوعاتی مانند بورس؛ تاسیس و سازماندهی به دولت واگذار شد.
دولت نیز با توجه به اینکه بسیار پرمشغله بود، در تشکیل بورس هیچ شتابی نشان نمیداد. سرانجام ریاست بورس به رئیس بانک مرکزی رسید و طی ۱۰ سال بین پنج نفر دست به دست شد. «مهدی سمیعی»، در اسفند ۱۳۴۵ تا آذر ۱۳۴۷، «خداداد فرمانفرماییان» از آذر ۱۳۴۷ تا خرداد ۱۳۴۹، «مهدی سمیعی» از خرداد ۱۳۴۹ تا خرداد ۱۳۵۰، «عبدالعلی جهانشاهی» از خرداد ۱۳۵۰ تا مرداد ۱۳۵۲، «محمد یگانه» از مرداد ۱۳۵۲ تا آبان ۱۳۵۴ و «حسنعلی مهران» از آبان ۱۳۵۴ تا اسفند ۱۳۵۵ به‌ترتیب مدیران بورس طی این مدت بودند.
«مهدی سمیعی» اولین رئیس شورای بورس اعتقاد داشت بورس در آن دوره زود آغاز به کار کرده است. چیزی نگذشت که در همان ابتدا، شورای بورس متوجه شد که هیچ موردی جز اسناد خزانه را در اختیار ندارد. بورس تهران تنها با پذیرش سهام بانک توسعه صنعت و معدن ایران که بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن دوران بود، با ۲۱۹۲ سهم آغاز به کار کرد.
اهداف تاسیس بورس
بورس به‌منظور راههای تامین منابع مالی برای کارخانجات، شرکت‌ها، انتشار اوراق قرضه، اسناد خزانه برای کنترل نقدینگی و کاهش نرخ تورم به وجود آمد که به اهداف خود نیز رسید.
بعد از آن پذیرش سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباسآباد اتفاق افتاد؛ بنابراین شرایطی وضع شد که در صورت تمایل دولت برای تشکیل بورس و توسعه آن، باید انواع اوراق قرضه را با بهرهها و مدت‌زمان مختلف منتشر کند.
قبل از انقلاب شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران به‌صورت دولتی تاسیس شد و به‌عنوان ابزاری برای دادوستد اوراق بهادار در بازار سرمایه به کار گرفته شد. تمرکز روی این موضوع، عملکرد بسیار خوبی در سرمایهگذاریها میگذاشت. کارشناسان این شرکت برای آموختن امور سرمایه‌گذاری به شعبه بانک سرمایه‌گذاری «مری‌لینچ» در لندن اعزام می‌شدند که این خود گزینه مهمی برای تقویت بورس به‌شمار میرفت.
سهام شرکتهایی که در بورس مورد توجه قرار میگرفت، بسیار کم بود و برای داشتن سهام قابل معامله، باید شرایطی مهیا می‌شد. در ابتدا قانون و طرح ناقص شرکت‌ها اصلاح شد تا هیات‌مدیره و موسسان نتوانند هر کاری را انجام دهند و اطلاعات لازم را در اختیار صاحبان سهام و مردم قرار دهند.
همچنین قانون مالیات بر درآمد باید شرکت‌های سهامی را حمایت میکرد. برقراری معافیتهای مالیاتی برای شرکت‌ها و موسسات پذیرفته‌شده در بورس، یکی از گزینههای تشویقی شرکت‌ها برای عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادر تهران بود.
فقر بودجه در بورس تهران
بورس تهران در چهارساله ابتدای راه خود از امکانات زیادی برخوردار نبود. یک دفتر و سالن معاملات نسبتا کوچک در خیابان سعدی جنوبی، اموال بورس تهران به‌شمار میرفت. به‌دلیل بودجه محدودی که به بورس تهران تعلق گرفته بود؛ تجهیز دفتر، استخدام نیروی انسانی و فراهم‌آوردن محلی مناسبتر امکانپذیر نبود. جمع کل کارگزاران ۱۵ نفر بود که ۱۳ نفر آنها نماینده بانکها بودند و تنها دو نفر کارگزاران بخش خصوصی را تشکیل میدادند.
انقلاب سفید و بورس
انقلاب سفید یا همان انقلاب شاه و مردم سبب تغییرات اقتصادی و اجتماعی شد که از اصول آن سهیم‌کردن کارگران در سود کارخانهها، فروش سهام به کارگران واحدهای بزرگ صنعتی یا قانون گسترش مالکیت واحدهای تولیدی بود. این اصول در ایجاد بورس تهران تاثیرگذار شد.
بورس تهران با ۱۱ سال فعالیت خود قبل از انقلاب اسلامی، توانست تعداد بانکها، شرکت‌ها و شرکت‌های پذیرفته‌شده خود را از شش بنگاه با ۶.۲ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با ۲۳۰ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۵۷ افزایش دهد. فعالیت‌های شرکت‌های افزوده‌شده حول محور تولید سیمان، تولید مواد غذایی، صنعت بانکداری، محصولات ساختمانی و صنعتی، وسایل خانگی، تولیدات نساجی، تولید مواد شیمیایی، سرمایه‌گذاری، حملونقل، خودرو و تولید محصولات کاغذی بود.
بورس اوراق بهادار تهران در این ۱۱ سال رونق زیادی نداشت، اما رشد محصولات ناخالص داخلی و ارزش‌افزوده بخش صنعت، حضور اوراق قرضه دولتی و اصلاحات ارضی، افزایش حجم معاملات بورس را به‌دنبال داشت.
اول راه و فعال‌ترین دوره بورس
شورای بورس در ۱۰ساله ابتدای راه، بسیار فعال بود و چهارماهه اول آن را می‌توان فعال‌ترین دوره این شورا خواند. در این دوره شورای بورس وظایف هیات‌مدیره و هیات پذیرش سازمان یا زیرمجموعههای غایب را بر عهده گرفت.
در سه‌ماهه اول سال ۱۳۴۶ بانک مرکزی امور صلاحیت کارگزاری بانکها را انجام داد و در اولین مرحله ۱۲ بانک تصویب شدند که به‌ترتیب شامل بانک اعتبارات ایران، بانک اعتبارات صنعتی، بانک ایران و انگلیس، بانک ایران و خاورمیانه، بانک ایران و ژاپن، بانک ایرانیان، بانک بازرگانی ایران، بانک تجارت خارجی ایران، بانک توسعه صنعت و معدن ایران، بانک تهران، بانک صادرات ایران و بانک ملی ایران بود.
اصلاح اقتصادی و نیاز به بورس
نیاز به بورس زمانی هویدا شد که اقتصاد ایران در دوران پهلوی به سمت اصلاح پیش رفت. ایجاد شرکت‌های سرمایهگذار بانکهای ایران و موسسههای اعتباری از جمله گزینههای اصلاح اقتصادی بود.
در تاریخچه تشکیل بورس این بین، بانک اصناف به‌دلیل مناسب‌نبودن وضع مالیاش مورد قبول بانک مرکزی قرار نگرفت. اوراق قرضه اصلاحات ارضی شاه، بیشترین اوراقی بود که در سالهای اولیه تاسیس بورس معامله شد. لازم به ذکر است که قبل از انقلاب وامهای بانکی آسان و بلندمدت به‌راحتی در اختیار شرکت‌های بزرگ صنعتی قرار میگرفت؛ بنابراین نیاز به بازار سرمایه، کاهش مییافت.
به‌واسطه تصویب قانونی مربوط به گسترش مالکیت واحدهای تولیدی، در دومین ماه سال ۱۳۵۴ موسسههای دولتی و خصوصی مکلف شدند به‌ترتیب ۴۹ و ۹۹ درصد از سهام خود را به مردم عرضه کنند. این اقدام، عرضه سهام واحدهای اقتصادی در بورس را افزایش داد و یکی از انگیزه‌های لازم برای ورود شرکت‌ها به بورس شد.
بورس تهران تعطیل شد!
با بروز اعتصابات و شلوغیهای جریان انقلاب، بسیاری از واحدهای تولیدی و بازرگانی تعطیل شدند؛ این اتفاق در نیمه دوم سال ۱۳۵۷ افتاد و بورس تهران نیز در این دوره از این داستان در امان نماند. بورس اوراق بهادار تهران به‌دلیل بیاعتمادی به دولت، وضع مالی نامناسب شرکت‌ها و فرار سرمایه با سقوط سهام خود به حالت نیمه‌تعطیل درآمد.
در بورس تهران نیز تعداد بسیار کمی سرمایهگذار خارجی وجود داشت که با وقوع انقلاب، بسیاری از آنها که آمریکایی و اروپایی بودند از بورس خارج شدند. در تیرماه سال ۱۳۵۸ قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران، صنایع را به چهار دسته تقسیم کرد و سازمان صنایع ملی ایران برای اداره امور آنها تاسیس شد.
به این ترتیب به‌خاطر ملی‌شدن بانکها، بیمه و صنایع کشور، تعداد زیادی از بنگاههای اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند. همزمان با چنین رویدادی دادوستد اوراق قرضه به‌دلیل داشتن بهره مشخص، ربا تشخیص داده شد و این امر در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۶۱ تقریبا متوقف شد.
نویسنده: شهناز دیواندری
راه پرداخت بهترین منبع شما برای دانستن هر چیزی درزمینه فناوری‌های مالی (فین‌تک) است. راه پرداخت به شما کمک می‌کند در جریان رویدادها و روندهای فین‌تک ایران و جهان قرار بگیرید. شما در راه پرداخت می‌توانید آخرین خبرها و تحلیل‌های نویسندگان و تحلیلگران ایرانی و خارجی را مطالعه کنید.
تجمع بزرگ اتحادیه کارگری در ایتالیا
کنفدراسیون عمومی کار ایتالیا (CGIL) که بزرگترین اتحادیه کارگری این کشور محسوب می‌شود، راهپیمایی و تجمع بزرگی را با شعار "ایتالیا، اروپا به صدای کارگران گوش کن" برگزار کرد.
در این راهپیمایی که هزاران تن در آن شرکت کرده و از یکی از شلوغ ترین میدان‌های رم آغاز شد، کارگران از دولت تازه تاسیس ایتالیا و اتحادیه اروپا خواستند تا به مطالبات کارگران گوش فرا دهند.
آنان همچنین پلاکاردهایی با مضامین «صلح» و علیه «فاشیسم» در دست داشتند.
مائوریتزیو لندینی، دبیر کل کنفدراسیون عمومی کار ایتالیا طی سخنرانی در این تجمع با تاکید بر لزوم اجرای محور قرار دادن عدالت اجتماعی و حقوق کارگران در کشور گفت: ما مخالف اصلاح قانون اساسی که توسط ائتلاف احزاب راستگرا برای تشکیل دولت در دستور کار قرار گرفته هستیم.
وی تصریح کرد: ما زمانی از قانون اساسی دفاع کردیم که هم (سیلویو) برلوسکونی و هم (ماتئو) رنتزی می‌خواستند آن را تغییر دهند. نظر ما در این مورد تغییر نکرده و قانون اساسی ما زاده مبارزه برای آزادی و مقاومت است، نه راست است و نه چپ. قانون اساسی ایتالیا یک قانون دموکراتیک مبتنی بر آزادی و علیه فاشیسم است.
دیدگاه شما