مولفه های سرمایه در گردش

فرضیه اول: بین ترکیب سرمایه در گردش و اهرم مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا داری وجود دارد. فرضیه دوم: بین ترکیب سرمایه در گردش و نسبت بازده حقوق صاحبان سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا داری وجود دارد. فرضیه سوم: بین ترکیب سرمایه در گردش و ارزش افزوده اقتصادی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا داری وجود دارد. فرضیه چهارم: بین اثر تعاملی ترکیب سرمایه در گردش و اهرم مالی بر ارزش افزوده اقتصادی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا داری وجود دارد.

سرمایه در گردش چیست؟ فرمول سرمایه در گردش

دانستن مفاهیم مهم حسابداری نقش به سزایی در اداره یک کسب و کار دارد. یکی از این مفاهیم کاربردی، «سرمایه در گردش» است که شاید برخی از افراد آن را با وجه نقد اشتباه بگیرند. سرمایه در گردش، معیاری برای سنجش میزان کارآمدی یک شرکت و نشان‌دهنده سلامت مالی آن در کوتاه‌مدت است. در این مطلب، به معرفی و فرمول مولفه های سرمایه در گردش مفهوم سرمایه در گردش می‌پردازیم.

سرمایه در گردش چیست؟

یکی از نکات مهم در تحلیل بنیادی بررسی وضعیت مالی شرکت‌ها است. سرمایه در گردش از اصطلاحات رایج در حسابداری و از شاخص‌های مالی محسوب می‌شود که می‌تواند نشان دهد که چه میزان امکان نقدپذیری برای یک فرد یا یک کسب و کار وجود دارد. فرمول سرمایه در گردش ساده‌ است و با کسر کردن بدهی‌های جاری یک شرکت از دارایی‌های جاری آن محاسبه می‌شود.

سرمایه در گردش خالص = دارایی‌های جاری – بدهی‌های جاری

طبق فرمول بالا، ابتدا باید با مفهوم دارایی‌های جاری آشنا شویم. دارایی‌های جاری، دارایی‌هایی هستند که در طی سال مالی جاری یا دوره مالی مورد نظر شرکت، به صورت معقول و منطقی و نه خوش‌بینانه یا بدبینانه، قابل تبدیل به پول نقد هستند.

به طور قطع پول جزو دارایی‌های جاری به حساب می‌آید. همچنین سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدتی که به سادگی قابل فروش و تبدیل به نقدینگی هستند هم جزو دارایی‌های جاری محسوب می‌شوند. حتی موجودی انبار هم‌ زمانی که با افق زمانی کوتاه‌مدت قابل فروش و تبدیل به پول نقد باشد، در دسته دارایی‌های جاری قرار می‌گیرد.

نوع دیگر دارایی‌های جاری،حساب‌های دریافتنی است. حساب‌های دریافتنی مطالباتی هستند که در کوتاه‌مدت می‌توان آن‌ها را به پول نقد تبدیل کرد و حتی ممکن است اسناد تجاری دقیقی از آن‌ها در دست نباشد.

بدهی‌های جاری نیز همان تعهدات مالی شرکت هستند که باید در طول سال،‌ آن‌ها را اجرایی کند. طبق آن چه که گفتیم به تعبیری دیگر، سرمایه در گردش به باقی‌مانده‌ سرمایه‌ نقدی شرکت در بانک پس از کسر بدهی‌های جاری آن نیز گفته می‌شود. حال می‌توان گفت که سرمایه در گردش همان میزان واقعی دارایی‌های نقد یا نزدیک به نقد یک شرکت است و در واقع چیزی که هزینه‌ها و نیازهای روزمره یک شرکت را تأمین می‌کند. از این مفاهیم در تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌ها نیز استفاده می‌شود.

نسبت سرمایه در گردش چیست؟

نسبت سرمایه در گردش از تقسیم دارایی فعلی شرکت بر بدهی جاری آن به دست می‌آید. عددی که در این نسبت نمایش داده می‌شود، نشان‌دهنده سلامت نسبی شرکت است. عدد به دست آمده نرخ سرمایه در گردش است.

این نرخ اگر بین ۱٫۲تا ۲ باشد، به این معنا است که شرکت‌ نقدینگی لازم را برای پرداخت بدهی‌هایش دارد. اگر نرخ سرمایه در گردش شرکتی زیر ۱ باشد به این معنا است که شرکت سرمایه در گردش منفی دارد و به سختی ‌می‌تواند بدهی‌هایش را پرداخت کند و در صورتی که نرخ سرمایه در گردش بالای ۲ باشد به این معنا است که نقدینگی شرکت بسیار زیاد است و می‌تواند آن را در بخش‌های دیگر سرمایه‌گذاری کند. البته رقم بیشتر از ۲، همیشه نشانه خوبی نیست زیرا نشان‌دهنده این است که یا موجودی کالا بیش‌ از اندازه است یا شرکت پول نقد مازاد خود را سرمایه‌گذاری نکرده است. کارشناسان عموما بر این عقیده‌اند که نسبت سرمایه در گردش مابین ۱٫۲ و ۲٫۰ برای شرکت‌ها مناسب است.

سرمایه در گردش چه اهمیتی دارد؟

با نگاه جامع‌تر و سنجیده‌تر، سرمایه در گردش را می‌توان دماسنج سلامت مالی شرکت‌ها دانست. که هر اندازه فاصله‌ی بین دارایی‌ها و بدهی‌های کوتاه‌مدت شرکت‌ کمتر باشد نشان می‌دهد که شرکت از فرآیند کاری سالم‌تری برخوردار است. نقطه مقابل این مطلب زمانی است که میزان بدهی‌های شرکت از سرمایه آن بیشتر باشد که این به ‌آن معنا است که سرمایه در گردش شرکت منفی است و احتمال ورشکستگی شرکت بسیار زیاد است.

در اینجا لازم است به این نکته نیز اشاره کنیم که گاهی ممکن است با منفی بودن سرمایه در گردش، یک کسب و کار همچنان به فعالیت خود ادامه دهد اما این وضعیت پایدار نمی‌ماند. درست مانند شخصی که خانه گران‌قیمتی دارد اما به علت ورشکستگی یا هر مسئله دیگری توان پرداخت مخارج روزمره خود را ندارد؛ این فرد پس از مدتی مجبور به نقل مکان به خانه‌ای ارزان‌تر می‌شود.

سرمایه در گردش، معیاری برای تشخیص میزان بهره‌وری کلی کسب ‌و ‌کار است زیرا در این مفهوم، مواردی مانند وجه نقد شرکت، حساب‌های دریافتنی، حساب‌های پرداختنی، میزان بدهی سالانه و دیگر حساب‌های کوتاه‌مدت وجود دارد که مدیریت هر کدام از این موارد روند فعالیت‌های شرکت را مشخص می‌کند.

کاهش سرمایه در گردش شرکت نشان‌ می‌دهد که بدهی‌ها و هزینه‌های شرکت در حال افزایش است و شرکت در تلاش برای حفظ یا افزایش میزان فروش خود است؛ در حالی که افزایش آن نشانه‌ خوبی است و بیانگر کاهش بدهی‌ها و هزینه‌‌ها است.

کارشناسان بر این باورند که به ‌طور کلی میزان و زمان جریان نقدینگی شرکت، نشانه توانگری آن شرکت در عمل کردن به تعهدات و پرداخت بدهی‌هایش است و شرکتی موفق است که بتواند بین دارایی‌های جاری برای پرداخت بدهی‌های جاری، تعادل برقرار کند. البته به این علت که همواره بخشی از نقدینگی برای پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان و انجام کارهای شرکت مصرف می‌شود رسیدن به این تعادل کمی دشوار به نظر می‌رسد.

چه کسب و کارهایی به سرمایه در گردش زیاد نیاز دارند؟

به طور معمول کسب‌ و کارهایی که به ‌صورت زنجیره‌‌وار به هم وابسته‌ هستند یا کسب و کارهای فصلی نسبت به کسب و کارهای سالانه به سرمایه در گردش بیشتری احتیاج دارند. در این گونه کسب و کارها لازم است که بدهی‌‌ها در موعد مقرر پرداخت شود چه مواقعی که شرکت فعالیت داشته باشد و چه نداشته باشد؛ در هر صورت این بدهی‌ها باید پرداخت شوند پس به همین منظور هر چه وجه نقد شرکت در بانک بیشتر باشد بهتر است. به عنوان مثال اگر محصول شرکتی در تابستان فروش خوبی داشته باشد و در زمستان در رکود فصلی قرار بگیرد. مدیر این شرکت برای ادامه کسب‌ و کار خود در فصول سرد مجبور است که از سرمایه در گردش بیشتری استفاده کند.

نکته دیگر این که سرمایه در گردش استاندارد در مولفه های سرمایه در گردش صنایع مختلف با هم متفاوت‌ است. برخی از صنایع، تجهیزات گران‌‌قیمتی دارند یا از روش‌های درآمدزایی متفاوتی استفاده می‌کنند و لازم است با توجه به شرایط‌شان رویکردی متفاوت در استفاده کردن از سرمایه در گردش خود داشته باشند. این کسب و کارها برای ساده‌تر کردن پرداخت هزینه‌های نقدی شرکت باید راهی را پیدا کنند تا علاوه بر ثابت نگه‌داشتن سرمایه در گردشِ شرکت، هزینه جاری زیادی به دنبال نداشته باشد. برای همین است که مقایسه سرمایه در گردش فقط در شرکت‌های مشابه در یک صنعت معنا می‌دهد و این مقایسه در هر صنعت نیز با توجه ‌به نرخ استاندارد آن صنعت ارزیابی می‌شود.

یکی دیگر از مزیت‌‌های عمده مقایسه این مفهوم، پیش‌بینی کردن بحران‌های مالی شرکت است؛ زیرا حتی شرکتی که منابع مالی و ثابت بسیار دارد، در مواقعی که نتواند دیون خود را پرداخت کند، ورشکست خواهد شد.

سخن آخر

گفتیم که از مفاهیم مهم حسابداری برای اداره یک کسب و کار، سرمایه در گردش است و از کسر بدهی‌های جاری یک شرکت از دارایی‌های جاری آن به دست می‌آید. در تعریفی ساده‌تر نام دیگر سرمایه، پول است و سرمایه در گردش به پولی گفته می‌شود که برای امور روزانه‌ شرکت صرف می‌شود. همان پولی که با آن امور روزانه انجام می‌شود یا همان پولی که شرکت آن را در بانک قرار می‌دهد تا در صورت لزوم، به ‌سرعت آن را به وجه نقد تبدیل کند. در حقیقت این مفهوم نمایانگر بهره‌وری عملیاتی یک شرکت است.

مولفه های سرمایه در گردش

سرمایه ی در گردش (به انگلیسی Working Capital) و نقدینگی از اصطلاحات پرکاربرد حسابداری بشمار می روند و به اختلاف بین دارایی های جاری و بدهی های جاری اطلاق می شود. برای آشنایی بیشتر با مفهوم سرمایه ی در گردش و پارامترهای تاثیرگذار، با لایواکانتینگ همراه شوید.

سرمایه ی در گردش چیست؟

سرمایه در گردش به صورت اختلاف دارایی های جاری و بدهی های جاری تعریف می مولفه های سرمایه در گردش شود. برای مثال اگر یک شرکت دارایی جاری به ارزش 90.000 ریال داشته باشد و بدهی جاری آن 80.000 ریال باشد؛ سرمایه در گردش این شرکت 10.000 ریال خواهد بود.

به یاد داشته باشید که سرمایه در گردش یک مقدار است. برخی فاکتورها که مقدار سرمایه در گردش را تعیین میکنند عبارتند از:

-آیا شرکت نیاز به انبار دارد یا خیر

- مشتریان چقدر سریع وجه مربوط به کالا و خدمات دریافت شده را پرداخت می کنند

- شرکت به چه سرعتی می بایست به تامین کنندگان خود پرداخت انجام دهد

- توانایی شرکت برای تامین منابع مالی

سرمایه در گردش می تواند با عوامل زیر افزایش یابد:

- معاملات تجاری سودآدر

- فروش دارایی های بلندمدت

- وام های بلندمدت

- سرمایه گذاری توسط مالکان

سرمایه در گردش در اثر عوامل زیر کاهش می یابد:

- معاملات تجاری غیرسودآور

- خرید دارایی های بلندمدت

- پرداخت مجدد بدهی های بلندمدت

- توزیع پول نقد به مالکان

سرمایه در گردش در مقایسه با نقدینگی

یک خرده فروش، یک توزیع کننده و یا شرکت تولیدی می تواند مقدار زیادی سرمایه در گردش داشته باشند. با این حال؛ اگر بیشتر دارایی های جاری آن به صورت آهسته در انبار در گردش باشند؛ شرکت، نقدینگی کافی برای پرداخت تعهدات خود در زمان های مقرر شده را نخواهد داشت. به طور مشابه اگر شرکت امکان جمع آوری حسابهای دریافتنی خود را نداشته باشد؛ نقدینگی کافی برای پرداخت تعهدات و بدهی های خود ندارد.

در مقابل؛ شرکتی را در نظر بگیرید که محصولات معتبر را به صورت آنلاین می فروشد و مشتریان پرداخت ها را با استفاده از کارتهای بانکی انجام می دهند. به علاوه، تامین کنندگان به شرکت اجازه می دهند که مبلغ محصولات خریداری شده را 60 روز پس از خرید محصولات بپردازد. این شرکت ممکن است سرمایه در گردش کمی داشته باشد اما نقدینگی مورد نیاز را دارد.

نسبتهای مالی و سایر معیارها

نسبت های مالی و معیارهای مرتبط با سرمایه در گردش و نقدینگی وجود دارد که شامل:

• مقدار سرمایه در گردش
• نسبت جاری
• نسبت سریع
• نسبت گردش حسابهای دریافتنی
• نسبت گردش انبار
• فروش روزانه انبار
• نقدینگی حاصل از فعالیت های عملیاتی
• نسبت جریان نقدینگی عملیاتی

مولفه های سرمایه در گردش

سرمایه در گردش (با عنوان سرمایه در گردش خالص نیز شناخته می شود) به صورت اختلاف دارایی جاری و بدهی جاری تعریف می شود. بنابراین یک شرکت با 120.000 دارایی جاری و 90.000 ریال بدهی جاری، 30.000 ریال سرمایه در گردش دارد. یک شرکت با 10.000 ریال دارایی جاری و 10.000 ریال بدهی جاری؛ سرمایه ی در گردش ندارد. همانطور که میبینید؛ سرمایه در گردش یک مقدار است هرچند که معمولا به عنوان بخشی از نسبت های مالی بررسی می شود.

دارایی جاری

بخش عمده ای از سرمایه در گردش، دارایی های جاری است. تعریف کوتاهی از دارایی جاری عبارت است از پول نقد شرکت به اضافه منابع دیگری که انتظار می رود تا طی یک سال آینده به پول نقد تبدیل شود.

مثال هایی از دارایی های جاری:

- پول نقد و معادل آن

- سرمایه گذاری موقت

- هزینه های پیش پرداخت

بدهی های جاری

یکی دیگر از مولفه های اصلی سرمایه ی در گردش، بدهی های جاری می باشد. تعریف کوتاه بدهی های جاری عبارتند از : تعهدات شرکت که می بایست پیش از یکسال به آن عمل شود.

مثال هایی از بدهای جاری:

- مبالغ وام های سرمایه گذاری که می بایست طی یکسال بازپرداخت شوند.مولفه های سرمایه در گردش

- مالیات بر حقوق و دستمزد کارکنان

- هزینه ها / بدهی ها تحقق یافته اما پرداخت نشده (تعمیرات؛ تجهیزات و . )

- سپرده های مشتریان و درآمد معوقه

در صورتی که تضمینی وجود دارد که بدهی جاری با بدهی بلند مدت جایگزین می شود؛ می بایست به عنوان بدهی بلند مدت گزارش شود.

انواع دارایی و انواع بدهی در حسابداری را بشناسید

مدیریت سرمایه در گردش

سرمایه در گردش به بخش زیادی از سرمایه سازمان و نهادی می باشد که مدیریت بر روی آن از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. با توجه به این که بین سرمایه در گردش و عملکرد مالی شرکت رابطه یو شکل معکوسی موجود است و ممکن است که شرایط مالی نقش مهمی در این رابطه ایفا نمایند، در ادامه به این رابطه پرداخته شده است.

مدیریت سرمایه در گردش:

مدیریت سرمایه در گردش به دارایی های جاری شرکت گفته می شود که شامل موجودی کالا و بدهی های جاری سازمان مورد نظر می گردد. مدیریت سرمایه در گردش ضمانت کننده ادامه فعالیت شرکت می باشد که کار آن شناسایی دریافت ها و پرداخت های وجوه نقد است. این نوع مدیریت در حقیقت یک استراتژی در حسابداری مدیریت به شمار می رود که تمرکز بر روی آن باعث تامین موارد مورد نیاز از جمله دارایی ها و بدهی های جاری می گردد.

مدیریت سرمایه در گردش از نگاه مدیر مالی:

پیاده سازی یک سیستم مدیریت سرمایه در گردش یه راه عالی برای بسیاری از شرکت ها می باشد تا بتوانند از این طریق درآمد را افزایش دهند. این مدیریت دارای دو جنبه اصلی زیر می باشد:

• تجزیه و تحلیل نسبت سرمایه در گردش
• مدیریت اجزای جداگانه تشکیل دهنده سرمایه در گردش

عملکرد های کلیدی سیستم سرمایه در گردش:

• نسبت سرمایه در گردش: شناسایی مدیریت موجودی ها، مدیریت وجوه نقد، مدیریت حساب های دریافتی و پرداختی
• گردش موجودی
• نسبت وصول

سرمایه در گردش:

سرمایه در گردش به مجموعه مبالغی گفته می شود که در دارایی های جاری سرمایه گذاری می گردد که سرمایه در گردش خالص پس از کسر بدهی های جاری سازمان از دارایی های جاری آن، حاصل می گردد.

اهرم مالی:

اهرم مالی یک درجه بندی می باشد که درصد تغییرات را نشان می دهد. در واقع می توان گفت در اهرم مالی به ازای هر یک درصد تغییر در سود قبل از بهره و مالیات، در سود هر سهم EPS اتفاق می افتد. به بیان دیگر می توان گفت که اهرم مالی نسبت بدهی های شرکت را به جمع حقوق صاحبان سهام محاسبه می نماید.

عملکرد:

واژه عملکرد در این مبحث در واقع به معنی حالت یا کیفیت کارکرد می باشد که در واقع می مولفه های سرمایه در گردش توان گفت که عملکرد سازمان یک نوع سازه می باشد که اشاره به چگونگی انجام عملیات آن سازمان دارد. معروف ترین عملکرد فرآیند تبیین کیفیت و اثر بخشی می باشد که به دو جز دسته بندی شده است:

• کارایی: نشان دهنده چگونگی استفاده سازمان از منابع در تولید کالا یا خدمت
• اثر بخشی: نشان دهنده درجه میزان رسیدن به هدف های مورد نظر سازمان مربوطه

سود آوری:

سرانجام هر فعالیت و برنامه در تصمیم های مالی سازمان ها منجر به سود آوری آن می شود. سود آوری در واقع به درآمد خالص یا سود خالص سازمان اشاره دارد که تنها معیار اندازه گیری سود آوری محسوب می گردد.

موسسه مشاوران مطالعه مقاله بازگشت ارز حاصل از صادرات را به شما عزیزان پیشنهاد می نماید.

محاسبه سرمایه در گردش

تحقیق و پژوهش:

در یک پژوهش که انجام شد با استفاده از آمار و روش های آن و همچنین با استفاده از چند فرضیه و کسب دیتای شرکت ها از بورس اوراق بهادار تهران به نتایج زیر دست یافتند.

فرضیه های پژوهش:

این پژوهش شامل فروض زیر می باشد:

فرضیه اول:

بین ترکیب سرمایه در گردش و اهرم مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا داری وجود دارد.

فرضیه دوم:

بین ترکیب سرمایه در گردش و نسبت بازده حقوق صاحبان سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا داری وجود دارد.

فرضیه سوم:

بین ترکیب سرمایه در گردش و ارزش افزوده اقتصادی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا داری وجود دارد.

فرضیه چهارم:

بین اثر تعاملی ترکیب سرمایه در گردش و اهرم مالی بر ارزش افزوده اقتصادی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا داری وجود دارد.

روش تحقیق:

این تحقیق بر اساس همبستگی بین متغیر ها صورت گرفت که در آن به حدود تغییر های یک یا چند متغیر از جمله، مدیریت سرمایه در گردش و اهرم مالی و تاثیر بر سود آوری و شاخص عملکرد، پرداخته می شود.

اهداف پژوهش:

این تحقیق برای دو هدف عمده از روش همبستگی استفاده می کند.

• هدف اول: کشف همبستگی میان متغیر ها
• هدف دوم: پیش بینی یک متغیر از روی یک یا چند متغیر دیگر

ویژگی شرکت های مورد پژوهش:

• اطلاعات شرکت ها برای دوره زمانی این تحقیق در دسترس باشند.
• سهام شرکت ها در بورس توقف معاملاتی بیش از سه ماه نداشته باشد.
• جز شرکت های سرمایه گذاری نباشد.
• جز شرکت های بیمه، بانک و هلدینگ نباشند.
• سال مالی شرکت ها به ۲۹ اسفند ختم شده باشد.

موسسه مشاوران مطالعه مقاله حسابداری رفتاری را به شما عزیزان پیشنهاد می نماید.

سرمایه در گردش چیست

نتایج به دست آمده:

برای هر کدام از فرضیه های در نظر گرفته شده در بالا، نتایجی کسب شد که در ادامه شرح داده می شوند:

نتیجه فرضیه اول:

بین ترکیب سرمایه در گردش و اهرم مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا داری وجود دارد.

نتیجه: عدم رد

فرضیه دوم:

بین ترکیب سرمایه در گردش و نسبت بازده حقوق صاحبان سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا داری وجود دارد.

نتیجه فرضیه: عدم رد

فرضیه سوم:

بین ترکیب سرمایه در گردش و ارزش افزوده اقتصادی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا داری وجود دارد.

نتیجه فرضیه: عدم پذیرش

فرضیه چهارم:

بین اثر تعاملی ترکیب سرمایه در گردش و اهرم مالی بر ارزش افزوده اقتصادی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنا داری وجود دارد.

نتیجه فرضیه: عدم پذیرش

نتیجه گیری کلی:

پس از اتمام پژوهش، نتایجی گرفته شد که در زیر به آنها اشاره می گردد: رابطه معنا دار بین ترکیب سرمایه در گردش و نسبت بازده حقوق صاحبان سهام وجود ندارد. رابطه معنا دار بین ترکیب سرمایه در گردش و ارزش افزوده اقتصادی وجود دارد و با افزایش سرمایه، ارزش افزوده اقتصادی آن شرکت افزایش می یابد.

رابطه معنا دار بین اثر تعاملی ترکیب سرمایه در گردش و اهرم مالی ارزش افزوده وجود دارد که این اهرم نقش واسطه بین متغیر های ترکیب سرمایه در گردش و ارزش افزوده اقتصادی را بر عهده دارد. پس می توان نتیجه گرفت که با تاثیر اهرم مالی در این رابطه، تاثیر مثبت سرمایه در گردش بر روی ارزش افزوده اقتصادی، منفی می گردد. بنابراین باید برای بهبود وضعیت ارزش افزوده سازمان، میزان بدهی را کاهش داد.

اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله ضرورت مشاور مالی در کسب و کار را به شما پیشنهاد می کنیم.

محاسبه سرمایه در گردش

سرمایه در گردش خالص

سرمایه در گردش (Working capital) در مدیریت بنگاه اقتصادی و سرمایه گذاری از شاخص های اصلی است.دارایی های شرکت شامل دو بخش است : دارایی های جاری و دارایی های غیر جاری. به دارایی های جاری شرکت سرمایه در گردش نیز گفته می شود. اما اصطلاح سرمایه در گردش عموما به تفاوت دارایی های جاری و بدهی های جاری اشاره دارد که با کسر کردن بدهی‌های جاری یک شرکت از دارایی‌های جاری محاسبه می‌شود وبیانگر سرمایه مورد نیاز برای تداوم فعالیت عملیاتی واحد تولیدی یا شرکت است که با در نظر گرفتن عواملی مانند برنامه تولید و شاخص های اقتصادی نظیر تورم و . در دارایی‌های جاری یک شرکت سرمایه‌گذاری می‌شود. فعالیت تجاری شرکت ها با توجه به حوزه فعالیت و بازار و مشتریان متفاوت است. این تفاوت به عوامل متعددی بستگی دارد از جمله :

• سطح تولید (مقدار تولید در دوره)
• زنجیره تامین مواد اولیه (نقد- اعتباری)
• مدت زمان عملیات تولید
• شیوه فروش به مشتریان (نقد – اعتباری)
• دوره وصول مطالبات و ساختار آن
• ریسک پذیری شرکت (نگهداری وجه نقد به منظور بالا بردن انعطاف پذیری)

مدیریت سرمایه در گردش عبارت است از تعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف سرمایه در گردش، به‌نحوی که دارایی‌های سهام‌داران در طول زمان همواره افزایش یابدو بازده دارایی ها (ROA) حداکثر شود. شرکت‌ها می‌توانند با به‌کارگیری استراتژی‌های گوناگون در رابطه با مدیریت سرمایه در گردش، میزان نقدینگی شرکت را تحت تأثیر قرار دهند و این استراتژی‌ها را میزان ریسک و بازده آنها مشخص می‌کند. استراتژی های مانند جسورانه و محافظه کارانه در اقلام دو طرف ترازنامه مفهوم خاص خود را دارند.

محاسبه سرمایه در گردش لازم :

دو رویکرد اساسی برای تخمین سرمایه در گردش لازم وجود دارد که تفاوت های با یکدیگر دارند. این دو روش عبارتند از :

• بررسی چرخه تولید و فروش شرکت و وصول مطالبات و تخمین سرمایه مورد نیاز بر حسب کسری از کل هزینه های تولید دوره
• پیش بینی جریان های نقدی شرکت

چرخه تولید و فروش شرکت :

سرمایه در گردش از اقلام ذیل تشکیل شده است:

• وجه نقد
• موجودی مواد اولیه و کالا (ساخته شده و در حال ساخت)
• هزینه دوره (سربار ساخت -حقوق و دستمزد –سوخت و انرژی- هزینه های فروش)
• حساب های دریافتنی
• حساب های پرداختنی

وجه نقد : وجه نقد نگهداری شده توسط شرکت با استراتژی های مدریت ارتباط مستقیم دارد. نگهداری وجه نقد به منظور کاهش ریسک شرکت در تامین به موقع مواد اولیه و پرداخت ها صورت می گیرد. هر چه درجه ریسک پذیری کمتر باشد وجه نقد نکهداری شده بیشتر و در نتیجه انعطاف شرکت در مواجه با شرایط پیش بینی نشده بالاتر می رود. همچنین شرایط بیرونی نیز عامل مهمی در تععین این مقدار است. به طور مثال در شرایط تورمی و بی ثباتی اقتصادی تمایل فروشندگان مواد اولیه به فروش به صورت اعتباری کاهش و از طرفی شرکت به منظور حفظ بازار خود مجبور است بخش بزرگتری از حجم فروش خود را به صورت اعتباری در اختیار خریداران قرار دهد. به موارد فوق مشکلات در وصول مطالبات را نیز اضافه کنید تا به اهمیت مدیریت سرمایه در گردش و نگهداری وجه نقد پی ببرید.

موجود مواد اولیه و کالا : فعالیت عملیاتی و زنجیره تامین مواد اولیه به عنوان بخش مهمی از فعالیت شرکت مشخص می کند که نیاز شرکت به مواد اولیه چه مقدار است. همچنین فرآیند تولید و فروش (مدت زمانی که از خرید مواد اولیه تا زمان تبدیل به کالا و فروش آن) از عواملی هستند که نیاز به سرمایه در گردش در این بخش را تعیین می کنند.

به طور مثال ممکن است که مواد اولیه وارداتی باشد و سفارش کمتر از یک حجم معیین مقدور یا به صرفه نباشد.

هزینه های دوره :

هزینه های دوره یا بهره برداری در هر دوره تولید علاوه بر مواد اولیه شامل : حقوق و دستمزد مستقیم – دستمزد غیر مستقیم –هزینه های اداری- سوخت و انرژی و هزینه های فروش می شود. تامین هزینه های فوق شرط تداوم فعالیت شرکت یا واحد تولیدی است و از این باید در محاسبه سرمایه در گردش لحاظ گردد.

حساب های دریافتنی : فروش شرکت شامل دو بخش است. نقد و اعتباری. به طوری طبیعی هر بنگاه اقتصادی تمایل دارد تا تمامی فروش خود را به صورت نقد انجام دهد اما اغلب به دلیل شرایط مختلف این امر غیر ممکن است. از دلایل عمده فروش اعتباری مشکلات اقتصادی و کمبود سرمایه مشتریان، رقابت میان عرضه کنندگان با ارایه شرایط بهتر فروش به مشتریان (اعتباری) و کسب بزرگتر از بازار محصول است. همچنین کیفیت فروش اعتباری نیز عامل مهمی است باید به آن توجه کرد. مدت زمان وصول مطالبات و اعتباری مشتریان در عمل به تعهدات از جمله این عوامل اند.

حساب های پرداختنی : به صورت پیش فرض شرکت تمامی نیاز خود را به صورت نقد تهیه می کند اما در واقعیت قسمتی بزرگی از نیازهایش با اعتباری که نزد تهیه کنندگان مواد اولیه دارد مرتفع می کند. هر چه اعتبار شرکت بیشتر و رقابت تامین کنندگان بالاتر باشد سهم تامین اعتباری نیز بیشتر می شود و بلعکس. در محاسبه سرمایه در گردش با افزایش حساب های پرداختنی نیاز به وجه نقد و تزریق سرمایه در بخش سرمایه در گردش کاهش می یابد.

محاسبه سرمایه در گردش لازم :

مثال: هزینه های جاری یک شرکت تولید کننده بخاری گازی به شرح ذیل است :

محاسبه سرمایه در گردش خالص

مقدار سرمایه در گردش محاسبه شده برای شرکت فوق با فرض نقدی بودن تمامی فعالیت ها است. در صورتی که بخواهیم خرید و فروش اعتباری را در محاسبه لحاظ کنیم با توجه به سوابق خرید و فروش اعتباری (وصول مطالبات) باید ساختار این عوامل تعیین شود.

با در نظر گرفتن این شرایط می توان سرمایه در گردش لازم برای شروع فعالیت را به صورت ذیل محاسب کرد :

ملاحظه می کنید که خرید بخشی از مواد اولیه به صورت اعتباری، باعث کاهش 14 درصدی سرمایه در گردش لازم جهت شروع فعالیت شده است.

محاسبه افزایش سرمایه در گردش : بخش بزرگی از محاسبه سرمایه در گردش مربوط به شرکت هایی است که به بهره برداری رسیده اند و قصد افزایش سطح تولید دارند یا به دلیل تورم بالا و بالا رفتن هزینه های جاری با کسری سرمایه در گردش مواجه شده اند. محاسبه این قسمت به سادگی انجام می پذیرد. برای محاسبه خالص افزایش سرمایه در گردش کافی است که سرمایه در گردش را برای ظرفیت تولید فعلی و ظرفیت تولید مورد نظر محاسبه کرده و مقدار بدست آمده فعلی را از سرمایه در گردش سطح تولید مورد نظر کسر کردتا خالص افزایش سرمایه در گردش به دست آید.

ملاحظات : در صورتی که افزایش ظرفیت تولید نیاز به تغییرات عمده در زنجیره تامین مواد اولیه مانند ( خرید از تامین کنندگان جدید- شیوه حمل و نقل متفاوت- ساختار خرید متفاوت) و یا نیاز به تبلیغات و افزایش هزینه های فروش به دلیل لزوم همکاری با توزیع ککندگان مختلف باشد باید موارد فوق در محاسبه سرمایه در گردش ظرفیت تولید هدف در گرفته شود و تاثیرات آن در محاسبات لحاظ گردد.

ضریب سرمایه در گردش : در روش چرخه عملیات می توان چرخه عملیات شرکت را بر حسب روز محاسبه کرد سپس با تقسیم این مقدار بر تعداد روز های کاری سال طرح، ضریب سرمایه در گردش را محاسبه کرد.

مثال چرخه عملیات شرکت ( خرید مواد اولیه + فرآیند تولید + فروش + وصول مطالبات) یک شرکت برابر 100 روز است و تعداد روز های کاری 300 روز برای این طرح در نظر گرفته می شود. ضریب سرمایه در گردش برابر %33 است. ضریب سرمایه در گردش به این معنی است که در هر سطح از تولید شما به تمام هزثینه های تولید برای شروع فعالیت یا افزایش سطح تولید نیاز ندارید بلکه %33 درصد آن به عنوان سرمایه در گردش لازم جهت فعالیت باید در نظر گرفته شود.

پیش بینی جریان های نقدی شرکت : در رویکرد دوم نسبت به سرمایه در گردش مورد نیاز، از پیش بینی جریان های نقد استفاده می شود. هزینه های تولید و سرمایه در گردش با توجه ماهیت فعالیت و صنعت مورد نظر به سطح تولید وابسته است. در برخی صنایع هزینه های ثبات بخش بزرگی از هزینه ها را تشکیل می دهند. به منظور پیش بینی سرمایه در گردش مورد نیاز یک سال دوره تولید را به دوره های کوچکتر تقسیم می کنیم و جریان های نقدی این دوره ها را پیش بینی کنیم. حداقل سرمایه در گردش لازم برابر کل هزینه های دوره ها تا زمانی است که جریان نقدی مثبت شود.

به منظور محاسبه صحیح رعایت چند نکته لازم است :

• تنها هزینه های نقدی در پیش بینی لحاظ می شوند (استهلاک در نظر گرفته نمی شود)
• هزینه هایی مانند مالیات یا هزینه بهره برخی از تسهیلات که در آخر سال پرداخت می شوند در پیش بینی ها در نظر گرفته نمی شوند زیرا عموما طرح ها در کمتر از یک سال به جریان نقدی مثبت دست می یابند مگر در مواردی که رشد شرکت بسیار بالا یا وصول مطالبات بسیار زمان بر باشد.

مثال : شرکت تولید کننده در مثال قبل را در نظر بگیرید. ساختار وصول مطالبات آن به شکل ذیل است :

سرمایه در گردش به دست آمده به مقداری که از طریق روش قبلی محاسبه شد نزدیک است.

سرمایه در گردش چیست؟

از مولفه های مهمی که با استفاده از آن می توانیم به این نکته پی ببریم که آیا یک سهام می تواند سود سازی کند یا خیر؟ دانستن میزان سرمایه در گردش آن سهم است. آیا میدانید سرمایه در گردش چیست؟ اگر جز کسانی هستید که مستقیماً در بازار بورس فعالیت می کنند پس حتماً باید مفهوم این جمله را بدانید و اگر نمی دانید احتمالاً هیچ آموزش تخصصی درباره ی بورس ندیده اید. اگر بخواهم به ساده ترین روش ممکن بگویم اصلی ترین سرمایه ای که برای شما در شرکت ها به سود سازی می پردازد همین سرمایه در گردش است. این سرمایه میزان پولی است که در اختیار مسئول امور مالی قرار دارد. اگر خواستید در واحد یا شرکتی سرمایه گذاری کنید حتما بدانید که اصلاً سرمایه در گردش چیست؟ سپس اقدام به سرمایه گذاری کنید.

آموزش و بررسی مفهوم سرمایه در گردش

آیا میدانید سرمایه در گردش چیست؟

در کسب و کار قطعاً باید سرمایه ای وجود داشته باشد. این سرمایه در قالب های گوناگون خود را نشان میدهد، برای مثال: یک سرمایه در قالب تجهیزات است، یک سرمایه در قالب نرم افزار خاصی است یا … . باید بدانید هر کدام از این موارد می توانند به عنوان سرمایه در کسب و کار محسوب شوند. اما بهترین نوع سرمایه در گردش میزان پولی است که به عنوان خالص ترین پول می توانید روی آن حساب کنید. شاید هنوز به خوبی نمی دانید که سرمایه در گردش چیست؟ اجازه دهید با ذکر یک موضوع بهتر توضیح دهم. مثلاً یک شرکت را که در بازار بورس هم پذیرفته شده است در نظر بگیرید. زمانی که می خواهید اقدام به سرمایه گذاری در قالب خرید سهام آن شرکت کنید، یکی از مهمترین مولفه هایی که باید قبل از خرید کردن در نظر بگیرید همین سرمایه در گردش شرکت مورد نظر است. این سرمایه مستقیماً می تواند در سود سازی و میزان تولیدات شرکت موثر باشد و همچنین در کسب سود شما نیز تعیین کننده خواهند بود. شیوه ی محاسبه این سرمایه در گردش برای شرکت ها اندکی متفاوت است و به همین علت امکان اختلاف نظر در نوع محاسبه ها وجود دارد، اما همگی از یک الگو پیروی می کنند. بهترین و ساده ترین تعریف برای محاسبه سرمایه در گردش عبارت است از: باقی مانده ای که شامل کسر بدهی ها از دارایی های جاری شرکت می باشد.

اهمیت پی بردن به سوال سرمایه در گردش چیست؟ در کجا مشخص می شود؟

سرمایه ی شرکتی که بتواند در فرصت های موقتی سود کسب کند، نه تنها در بلند مدت میتواند به جایگاه های جهانی برسد بلکه در کوتاه مدت نیز ورشکسته نخواهد شد و می تواند علاوه بر سود سازی برای سهامداران حقیقی و حقوقی، به ارزش واقعی خود نیز در بازار سرمایه دست یابد. اما اجازه دهید هر مورد را جداگانه بررسی کنیم:

• سود سازی و ارتباط با ورشکستگی :

یکی از مواردی که جز اهمیت های مهم دانستن پاسخ سوال سرمایه در گردش چیست؟ شمرده می شود همین است که بدانید آیا شرکت میتواند برای خودش سود ساز باشد یا حقوق کارگرانش را هم شما باید پرداخت کنید؟ پی بردن به این نکته یک کار تخصصی و مهم است که البته باید از گزارش های تفصیلی شرکت ها که اگر حسابرسی شده باشند بسیار بهتر است، مشخص خواهد شد. یعنی بسیاری از افرادی که می خواهند در بعضی شرکت ها اقدام به سرمایه گذاری کنند برای تحلیل و بررسی های خود از متخصصان می خواهند تا آنها شرکت های مورد نظرشان را بررسی کنند و به میزان سرمایه در گردش آنها پی ببرند. این اطلاعات می تواند به نوع یا مقدار سرمایه گذاری کمک کند. برای مثال اگر شرکتی نتوانست سود سازی خوبی در کوتاه مدت داشته باشد اما سرمایه در گردش خوبی داشت می توانید برای بلند مدت روی آن بررسی و اقدام کنید. برعکس این موضوع نیز درست است. یعنی اگر شرکتی سود سازی خوبی در کوتاه مدت داشت ولی سرمایه ی در گردش کم و حتی منفی داشت نباید سرمایه گذاری های بلند مدتی بر روی آن داشته باشید. به یاد داشته باشید این موضوع را از سوال سرمایه در گردش چیست؟ فهمیدید.

اگر خودتان به محاسبه سرمایه در گردش شرکت ها پرداختید به این نکات توجه کنید

بعد از اینکه دانستید سرمایه در گردش چیست؟ اگر خودتان آموزش دیدید و تمایل داشتید که شخصاً به پردازش اطلاعات موجود در شرکت ها بپردازید، باید به توضیحات و اصطلاحات موجود دقت کنید. البته ورود به صورت فردی را به خاطر وجود ریز بینی های خاصش پیشنهاد نمی دهیم زیرا بیشتر افراد اشتباه های محاسباتی می کنند و خسارت به بار می آورند. بلکه راه مناسب این است که: باید به یک تیم ماهر اعتماد کنید و از آنها برای محاسبه سرمایه در گردش استفاده کنید. اگر شخصاً اقدام کردید مهمترین نکته هایی که باید در نظر بگیرید عبارتند از:

1. حسابرسی شده :

اگر چه در تعیین یا خروجی اعداد و ارقامی که شرکت ها ارائه می دهند بیشترشان درست است اما توجه داشته باشید در محاسبه ی آنها آیا میزان دارایی های خالص را به عنوان سرمایه محسوب می کنند؟ یا دارایی های ناخالص را هم در حسابرسی استفاده می کنند!؟ هر کدام از این موارد که جزء مبانی امور مالی شرکت قرار داشته باشد در برنامه ریزی شما اختلاف زیادی ایجاد کرده و در قالب اعداد خود را نشان خواهد داد و همچنین در میدان عمل به صورت ضرر و زیان برای اصل سرمایه خواهد بود. آنچه باید بررسی کنید سرمایه خالص است، زیرا آن به عنوان دست توانای شرکت ها محسوب می شود. اگر خواستید در مورد شرکت ها بدانید سرمایه در گردش چیست؟ به دارایی های خالص آنها مراجعه کنید.

2.بدهی های جاری یا خالص :

یکی از پنهان ترین ارقامی که معمولاً دیده نمی شوند و یا حتی ممکن است حسابرسان هم در بررسی های خود آن را نادیده بگیرند و یا اختلاف داشته باشند همین مورد است. همیشه در کنار دارایی های خالص بدهی های خالص و جاری نیز وجود دارد. این مورد با توجه به بی ثباتی اقتصاد کشور به صورت 100% قابل محاسبه نیست ولی می توانید بیش از 95% را محاسبه کنید. این مورد به زبان ساده تر یعنی همزمان با وجود دارایی های جاری و خالص برخی مخارج جاری یا به عبارت بهتر همان تنخواه وجود خواهند داشت. حتماً این مورد را هم بررسی کنید.

چه چیز هایی از سرمایه یا بدهی های جاری را می توانیم جز سرمایه در گردش حساب کنیم؟

هر شرکت درآمد و بدهی های خاص خود را دارد، لذا برای محاسبه ی سرمایه در گردش هر شرکت باید بدانید که در چه حوزه ای فعالیت دارد. این فعالیت را در تمام ابعادش دنبال کنید؛ یعنی چه در بخش تولید، چه در بخش سرمایه گذاری ها و چه در بخش فروش محصولات باشند، همه را بدانید. البته مجدد ذکر می کنم که هر شرکت متفاوت است و باید موردی بررسی شود. پس از شناسایی فرصت های گوناگونی که برای شرکت وجود دارد مخارج احتمالی او را محاسبه کنید و در نهایت قطعاً خواهید دانست که آیا سود سازی دارد؟ و یا اصلاً با سرمایه اش می خواهد چکار کند. برای مثال شرکت تولیدی فولاد سپید فراب کویر با نماد بورسی کویر در سال 1398 به دنبال افزایش میزان سرمایه ناخالص خود بود، البته به صورتی که بتوان این سرمایه ی شرکت را نقد کرد، لذا به فکر تامین معادن بیشتری برای تولید فولاد افتاد؛ در نتیجه در سال 1399 افزایش سرمایه اولیه خود را در مرداد ماه انجام داد. پس از آن مجدداً باقی مانده ی سهام خود که به صورت حق تقدم بود را حراج کرد. در نهایت شرکت سرمایه ای که بدست آورده بود را در سال کنونی یعنی در سال 1400 به خرید یک معدن جدید اختصاص داد. این چند جمله ی کوتاه نشان از سادگی این مسیر نیست بلکه راهی بود که در طی سه سال متوالی طی شد و فقط با استفاده از علم به صورت این چند جمله ی کوتاه خود را نشان داد. لذا هر زمانی که برایتان سوال پیش آمد که سرمایه در گردش چیست؟ برای پاسخ باید به منابع زیادی مراجعه کنید تا در نهایت بتوانید دقیقاً از تصمیمات احتمالی شرکت مطلع شوید. اما شاید برایتان سوال شود دیگر چرا احتمالی؟ پس از تلاش های بسیار باید تصمیم دقیق باشد؟ این احتمالی بودن به خاطر آن است که اگر هیئت مدیره شرکت تصمیمش را عوض کرد و یا شرایط سیاسی و اقتصادی کشور دچار تغییر شد متعجب نشویم.

جمع بندی

گفتیم که سرمایه در گردش از مولفه‌های مهمی است که با بررسی آن می‌توانیم به سودساز بودن سهم یک شرکت پی ببریم. سرمایه درگردش مستقیما در سودسازی شرکت، میزان تولیدات آن و در نهایت در کسب سود شما موثر است. پس یکی از اقداماتی که قبل از خرید یک سهم باید به آن اقدام کنید این است که بدانید سرمایه در گردش چیست؟ و آن را محاسبه کنید. برای محاسبه سرمایه در گردش، به دارایی‌های خالص و بدهی‌های خالص شرکت توجه کنید.