منظور از حجم مبنا چیست؟

منظور از حجم مبنا چیست؟

با اعلام مصوبه‌ی جدید قوانین محاسبه‌ی حجم مبنا در بازار پایه و فرابورس را تغییر پیداکرد.اما این تغییر آیا به حمایت از بازار کمک خواهد کرد؟

حجم مبنا در روز گذشته طی مصوبه‌ای از سمت سازمان بورس اوراق بهادار در جهت ارتقاء اثربخشی و کارآمدی بازار، تغییر پیدا کرده است. اما این تغییر چگونه صورت می‌گیرد؟ آیا به واقع آثار حمایتی برای بازار خواهد داشت؟

طی دو سال اخیر که شاهد رشد چشمگیر بازار سرمایه بوده‌ایم، همواره این نگرانی مطرح بوده است که اگر از جانب دولت حمایتی از بورس صورت نگیرد، این بازار جذابیت خود را از دست خواهد داد. اما رفتار دولت و سازمان بورس اوراق بهادار تا کنون بیانگر حمایت از بازار سرمایه بوده است. به طوری که این حمایت، این بار با تغییراتی در حجم مبنا نمود پیدا کرده است.

در بیانیه سازمان بورس این چنین آمده است:

باتوجه به افزایش قابل ملاحظه ارزش معاملات در اکثر نمادهای بورس اوراق بهادار تهران و به منظور ارتقاء سطح اثربخشی و کارآمدی مدل محاسباتی حجم مبنا براساس بررسی‌های به عمل آمده و تقاضای بورس اوراق بهادار تهران و همچنین مصوبه ی هیأت مدیره محترم سازمان بورس و اوراق بهادار و شورای عالی بورس، شیوه‌ی محاسبه حجم مبنا از تاریخ 12 / 11 / 1398 به شرح زیر اعمال خواهد شد.

حجم مبنای کلیه‌ی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران براساس فرمول قبلی (ماده واحده مصوب 28 / 11 / 1398 هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) چهار در ده هزار سهام شرکت می‌باشد؛ و به شرط های زیر تعیین گردیده است:

• حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکت‌ها برابر با 50 میلیارد ریال
• حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه 20 هزار میلیارد ریال و بالاتر، 120 میلیارد ریال
• برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال، 100 میلیارد ریال

تعداد حجم مبنای هر سهم براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته‌ی بعد اعمال می‌گردد.

حجم مبنا در واقع اهرمی است که از سال ۱۳۸۲ در بورس اوراق بهادار تهران به کار گرفته شد و هدف آن، کنترل معاملات جهت جلوگیری از نوسان‌های کاذب و دست کاری قیمتی بود. حجم مبنا تا کنون برای بازار بورس در نظر گرفته می‌شد و بازارهای فرابورس و پایه این قابلیت را نداشتند.

نبود حجم مبنا در بازارهای فرابورس و پایه موجب کاهش پویایی و افزایش امکان سفته‌بازی روی سهام شرکت‌های حاضر در این بازارها می‌شد. اما اکنون حجم مبنا برای سهام این شرکت‌ها در نظر گرفته می‌شود تا کارآمدی در این بازارها نیز افزایش یابد.

اما حجم مبنا چیست؟

برای درک بهتر حجم مبنا بهتر است ابتدا با دومفهوم زیر آشنا شویم:

قیمت آخرین معامله:

به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت در یک روز بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود، قیمت آخرین معامله گفته می‌شود.

قیمت پایانی:

به میانگین وزنی قیمت سهام شرکت با در نظر گرفتن حجم مبنا، قیمت پایانی گفته می‌شود.

قیمت پایانی هر روز مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلا اگر قیمت پایانی روز دوشنبه100 ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی سه شنبه بین مثبت 5 درصد (105 ریال) و منفی 5 درصد قیمت پایانی روز معاملاتی گذشته (95ریال) خواهد بود.

اکنون می‌توانیم بگوییم حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهمی است که باید در یک روز معاملاتی روی یک قیمت دادوستد شود تا قیمت پایانی به قیمت داد و ستد شده برسد. در صورتی که تعداد سهام معامله‌شده در طول روز کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت.

محاسبه حجم مبنا در روش جدید چگونه خواهد بود؟

فرمول جدید از دو بخش تشکیل شده است. ابتدا به صورت زیر ارزش مبنا محاسبه می‌شود:

قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هفته× 0.0004× تعداد سهام شرکت

سپس طبق یکی از شروط جدول زیر با آن برخورد می‌شود:

تفسیر این جدول به این گونه است که اگر ارزش محاسبه شده در فرمول بالا از حداقل مقدار ستون مربوطه کمتر باشد، همان مقدار حداقل در نظر گرفته می‌شود. اما اگر عدد بدست آمده بین میزان حداقلی و حداکثری باشد، خود مقدار بدست آمده در نظر گرفته می‌شود.

در مرحله آخر این مقدار را باید تقسیم بر قیمت سهم در آخرین روز معاملاتی هفته نمود. در نهایت عدد حاصل شده حجم مبنا قرار می‌گیرد.

در ابتدا ممکن است کمی پیچیده به نظر برسد اما اکنون با محاسبه چند مثال این محاسبه واضح‌تر خواهد شد.

1. به عنوان مثال، نماد خکاوه از بازار پایه زرد است. حال تعداد سهام آن معادل 2,636 میلیارد را در 0.0004 ضرب کرده و سپس مقدار حاصل را در قیمت روز ضرب می‌کنیم:

3,397,276,800= 3222× 0.0004× 109× 2,636

همان‌طور که مشاهده شد، مقدار بدست آمده برابر با 3 میلیارد و 397 میلیون ریال می‌باشد. حال به دلیل آن که حداقل ارزش مبنا در بازار پایه‌ی زرد 20 میلیارد ریال است و عدد بدست آمده از این مقدار کمتر می‌باشد، بنابراین مقدار ارزش مبنای آن معادل همان 20 میلیارد ریال یعنی مقدار حداقلی بازار زرد در نظر گرفته می‌شود.

اکنون برای محاسبه حجم مبنای آن، مقدار 20 میلیارد ریال را باید تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه آن نماییم که به صورت زیر خواهد بود:

6,207,324= 3222/ 20,000,000,000

لذا حجم مبنای نماد خکاوه معادل 6,207,324 سهم در نظر گرفته می‌شود.

2. در مورد سهم تپکو برای محاسبه ی ارزش مبنا طبق فرمول گفته شده داریم:

37,985,804,800= 4496× 0.0004× 21,122,000,000

مقدار ارزش مبنا در این سهم حدودا 38 میلیارد ریال بدست آمد که این مقدار، از میزان حداقل بازار خود، یعنی 20میلیارد ریال بالاتر است. بدین ترتیب این عدد را بر قیمت سهم در روز چهارشنبه تقسیم می کنیم:

8,448,800=4496/ 37,985,804,800

لذا حجم مبنای نماد تپکو معادل 8,448,800 سهم در نظر گرفته می‌شود

در صورت افزایش این مقادیر تا 100 میلیارد ریال، به همین شکل برای آنها محاسبه می‌شود و اگر از آن فراتر رفت، با توجه به سرمایه شرکت، یکی از دو سقف 10 یا 12 میلیارد تومان در نظر گرفته می‌شود و این میزان ثابت خواهد ماند.

مقایسه‌ی حجم مبنای برخی از سهام با میانگین حجم معاملات ماه آنها

همان‌طور که در جدول ملاحظه می‌شود، در اکثر نمادهای ذکر شده ارزش معاملات بیش از دو برابر حجم مبنا است. بدین ترتیب می‌توان گفت اعمال حجم مبنای جدید برای بسیاری از سهام مشکلی ایجاد نخواهد کرد. اما معاملات برخی دیگر از سهام شرکت‌های بازار فرابورس و بازار پایه (که تعداد این نماد‌ها در بازار منظور از حجم مبنا چیست؟ کم می‌باشد)، اندکی دچار مشکل خواهد شد.

تأثیرات این اتفاق بر بازار چیست؟

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، دولت و سازمان بورس برای اهدافشان به دنبال رشد پایدار بازار هستند. برای اینکه بازار پویاتر شود، ابتدا لازم است که معاملات آن تا حدی به دور از هیجان و با شیب ملایم صورت گیرد. تغییر فرمول حجم مبنا موجب می‌شود تا اصطلاحاً عمق بازار افزایش یافته و قیمت‌های کاذب و حبابی کمتر به وجود بیایند. همچنین در ادامه ریزش‌های بازار با شدت کمتری رخ دهند تا در انتها تعادل بیشتری در بازار برقرار شده و بازار از تحلیل بیشتری برخوردار شود.

از سوی دیگر، به دلیل آن که تا کنون حجم مبنا در بازارهای پایه و فرابورس در نظر گرفته نمی‌شد، کوچک بودن بسیاری از سهام این بازارها باعث سود جویی برخی از معامله‌گران می‌شد. بدین صورت که گروهی از سرمایه گذاران (سفته بازارن) با حجمی از سرمایه خود، بخش اعظم سهام شرکت مذکور آن خریداری می‌کردند و به مرور با عرضه‌های کم یا اصطلاحاً قطره‌ای، اقدام به بالا بردن قیمت سهام می‌کردند. حال اجرای حجم مبنا در این گروه از سهم‌های بازار، در گام اول موجب کاهش رشد سرسام آور سهام و درنتیجه باعث جلوگیری از سواستفاده برخی از سفته بازان از سهام این گونه شرکت‌ها می‌شود.

از طرف دیگر تحلیل‌های بنیادی ارزش بیشتری خواهند یافت؛ به‌طوری که نمادی رشد بیشتری خواهد کرد که حجم معاملات بالایی پیدا کند و نظر بازار را جلب نماید که این مسئله اهمیت وضعیت بنیادی شرکت را بیش از پیش نمایان می‌سازد.

همچنین سرمایه به سمت شرکت‌های بزرگ که شناوری بالایی دارند حرکت خواهد کرد و این دست حقوقی‌ها و حقیقی‌های درصدی را برای خروج یک باره سرمایه از بازار باز خواهد گذاشت و حتی در مواقع نزولی شدن بازار با پر شدن حجم مبنا، سهامداران این نمادها ضرر بیشتری نسبت به سهام کوچک خواهند داشت.

در مورد سفته‌بازی برخی چنین مطرح می‌کنند که ممکن است در این سفته‌بازی‌ها به علت عرضه نکردن سهام، نماد مشمول گره معاملاتی شود و از این طریق سفته بازی انجام پذیرند.

گره معاملاتی وضعیتی است که:

• نماد معاملاتی به رغم برخورداری از صف خرید یا صف فروش در پایان جلسه معاملاتی حداقل معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌هایی با ۳ میلیارد سهم و بیشتر و دو برابر حجم مبنا برای سایر شرکت‌ها، به علت عدم تقارن قیمت‌های درخواست خرید و فروش، حداقل به مدت ۵ جلسه معاملاتی متوالی مورد معامله قرار نگیرد یا متوسط معاملات روزانه آن در این دوره (به استثنای معاملات در بازار معاملات عمده)، کمتر از ۵ درصد حجم مبنا باشد.
• کلیه معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در سقف یا کف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد.

نمادهای معاملاتی که تحت این شرایط مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی می‌شوند، در ابتدای روز معاملاتی بعد و در مرحله گشایش با دو برابر دامنه نوسان روزانه قیمت عادی آن نماد انجام و سپس در حراج پیوسته، معاملات در دامنه نوسان روزانه قیمت انجام می‌شوند. لازم به ذکر است قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته، قیمت کشف شده از طریق حراج ناپیوسته است.

این مورد گرچه ممکن است اتفاق بیفتد اما با مشکلاتی مواجه است که احتمال آن را کم می کند. از جمله اینکه ناظر بازار می‌تواند با توجه به نسبت p/e سهم و یا در نظر گرفتن معاملات مشکوک و صف ساختگی، نماد را شامل گره معاملاتی نماید.

جمع بندی

نکته مهم در مورد این قانون آن است که با افزایش قیمت حجم مبنا کاهش می‌یابد و این به معنی آن است که این فرمول از افزایش قیمت ها حمایت می‌کند و در صورت کاهش قیمت‌، با افزایش حجم مبنا نقش کنترل کنندگی ایفا می‌نماید.
هرچند برخی به نحوه محاسبه آن ایراد گرفته اند و ممکن است از طرف سازمان دستخوش تغییراتی شود اما در مجموع با تمام توصیفاتی که صورت گرفت می توان گفت که تصمیم اتخاذ شده در کوتاه مدت احتمالاً با مشکلاتی مواجه خواهد شد اما به مرور آثار مثبتی بر بازار خواهد گذاشت و در جهت حمایت از سهامداران خرد و افزایش عمق بخشیدن به بازار عمل خواهد نمود.

اگر در معاملات یک سهم حجم مبنا پر نشود چه میشود؟

وجود یک چهارچوب درست و ایده آل در هر زمینه ای باعث نظم و ترتیب می شود در داد و ستد های بورس با استفاده از حجم مبنا به سادگی این نظم و ترتیب اتفاق افتاده است. قابل ذکر است که حجم مبنای هر سهمی متفاوت است و به تعداد کل سهام شرکت بستگی دارد و بر طبق آن محاسبه می شود. حجم مبنا شیب تند روند های صعودی و نزولی را متعادل می کند و هدف اصلی حجم مبنا معقول کردن روند قیمتی سهام شرکت های داخل بورس است در این قسمت قصد داریم درباره حجم مبنا و اتفاقاتی که بعد از پر نشدن حجم مبنا می افتد صحبت کنیم و بگوییم اگر در معاملات یک سهم حجم مبنا پر نشود چه اتفاقی می افتد؟

حجم مبنا در بورس به چه معنی است؟

حجم مبنا به میزان عددی که باید در طول یک روز از هر سهم یا اوراق بهادار به فروش و یا خرید برسد می گویند. در نظر گرفتن حجم مبنا در معاملات یک سهم به این علت است تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود، در واقع وجود حجم مبنا باعث جلوگیری از به وجود آمدن قیمت های کاذب و غیر واقعی می شود. به طور خلاصه و ساده حجم مبنا به کمترین و حداقل تعداد سهام یک شرکت که باید در طول روز، معامله شود و داد و ستد بشود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد گفته می شود. با وجود حجم مبنا، سرمایه گذاران مطمئن می شوند که اگر نوساناتی در قیمت سهام رخ داده است به علت خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت است. برای محاسبات قیمت پایانی نماد های فعال در بورس تهران از حجم مبنا استفاده می شود. در ادامه به چیستی قیمت پایانی و قیمت معامله می پردازیم.

در صورتی که حجم مبنا پر نشود چه می شود؟

به زبان ساده اگر در معاملات یک سهم حجم مبنای آن سهم پر نشود، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم کاهش پیدا می کند. اگر در چند روز معاملاتی یک سهم حجم مبنا پر نشود مشکل خاصی بوچود نخواهد آمد، اما اگر معاملات مربوط به یک سهم در سه روز متغیر در قیمت های مثبت و منفی 4 باشد گره معاملاتی ایجاد می شود و برای رفع گره در روز آتی تغییرات قیمت 8 تا 12 درصد مجاز می باشد.

قیمت معامله به چه معناست؟

قیمت معامله در اصل به همان آخرین قیمتی که در تابلو مورد معامله قرار می‌گیرد گفته می شود.

قیمت پایانی چیست؟

به میانگین وزن معاملات هر سهام در یک روز را قیمت پایانی می گوییم. اما به علت تفاوت در حجم مبنای تعیین شده در فرابورس و بورس تهران، قیمت پایانی آن ها هم باهم متفاوت هستند. باید گفت که اگر حجم مبنای یک سهم با حجم معاملات در یک روز مساوی باشد، قیمت پایانی معاملات آن روز برابر با میانگین وزنی تمامی معاملات در روز ذکر شده خواهد بود اما اگر میزان معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از حجم مبنا باشد چه اتفاقی رخ می دهد؟ خب، دیگر نمی توانیم قیمت پایانی را تنها با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز به دست بیاوریم.

محاسبه حجم مبنا به چه صورت است؟

اکنون حجم مبنای شرکت های پذیرفته شده در بورس، 0.0008 «هشت ده هزارم» است پس اگر به فرض مثال شرکتی 30 میلیون سهم داشته باشد،حجم مبنای این سهم از شرکت 24 هزار است. اگر حجم معاملات در یک روز به اندازه ای باشد که بتواند حجم مبنا را پر کند، قیمت پایانی سهم با میانگین موزون قیمت‌های معامله شده برابر می شود ولی اگر حجم مبنا کمتر از مقدار در نظر گرفته شده باشد و یا به اصطلاح حجم مبنا پر نشود، قیمت پایانی نیز به همان اندازه، کم خواهد شد.

نحوه محاسبه حجم مبنا برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس

حجم مبنا بر اساس قانون و مقرارات سازمان ها تعیین می شود . حجم مبنای شرکت های فرابورس برابر با ۱ است. جهت تغییر قیمت پایانی باید حداقل ۱۰ درصد تعداد سهام کل شرکت مورد معامله قرار بگیرد. این یک درصد برای تمامی یک سال سهم است و باید این عدد را تقسیم بر تعداد روزهای کاری کنیم که 250 روز می شود و تقسیم منظور از حجم مبنا چیست؟ یک درصد در 250 عددی که بدست می آید ۰٫۰۰۰۴ است و برای محاسبه حجم مبنا باید تعداد سهام کل شرکت * ۰٫۰۰۰۴ شود.

تغییر حجم مبنا

در مباحث قبل اشاره به افزایش سرمایه کردیم و گفتیم که شرکت ها به دلیل نیاز به تامین مالی از روش های گوناگون اقدام به افزایش سرمایه می کنند که با این افزایش سرمایه تمامی سهام های شرکت دستخوش تغییرات میشود پس حجم مبنای سهم آن ها هم باید تغییر کند و به روز شود.

رابطه حجم معاملات و حجم مبنا

حجم معاملات یک سهم هیچ تاثیری بر حجم مبنا و قیمت پایانی سهم یک شرکت ندارد.در اصل حجم معاملات در قیمت معامله تاثیری ندارد به این معنی که اگر حتی ۱ سهم منظور از حجم مبنا چیست؟ مورد معامله قرار بگیرد قیمت معامله تغییر خواهد کرد.

امیدواریم با خواندن این متن کوتاه به خوبی متوجه شده باشید که اگر حجم مبنا پر نشود چه می شود.

حجم مبنا در بورس به چه معنی است؟

حجم مبنا در بورس یکی از مباحث جنجالی در ماه های آخر سال 1398 بود و تغییراتی که در قوانین مربوط به آن در منظور از حجم مبنا چیست؟ فرابورس انجام شد باعث به وجود آمدن حواشی مختلفی شد. اما حجم مبنا در بورس به چه معنی است و چه کاربردی دارد؟ در این مقاله قصد داریم به طور مفصل به این مقوله بپردازیم و ضمن تعریف و توضیح مفهوم حجم مبنا، کاربرد این پارامتر در بازار سهام و همچنین ارتباط آن با قیمت پایانی یک سهم را بیان کنیم.

حجم مبنا در بورس یکی از مفاهیم مهم است که هر معامله گر سهام باید با آن به خوبی آشنا باشد. در این مقاله سعی کردیم ابتدا به زبان بسیار ساده مفهوم حجم مبنا را بیان کرده و در ادامه به کارکرد های آن در بازار سرمایه بپردازیم.

حجم مبنای یک سهم چیست؟
نبود منبعی که بتواند تعاریف بورسی را ساده سازی کند یکی از مشکلات افراد تازه وارد به بازار سرمایه است.بررسی حجم مبنا و توضیح مفهوم آن بدون بیان و توضیح مفهوم قیمت پایانی امکان پذیر نیست. بنابراین در ابتدا به مفهوم قیمت پایانی می پردازیم.

بررسی مفهوم قیمت پایانی به زبان ساده
حواس خود را جمع کنید! قصد داریم با یک مثال مفاهیم قیمت پایانی و منظور از حجم مبنا چیست؟ حجم مبنا را توضیح دهیم. فرض کنید می خواهیم قیمت مسکن در شهر تهران را تعیین کنیم. خوب طبیعتا برای بیان پارامتری به نام "قیمت مسکن در تهران" با چالش زیر مواجه هستیم:

باتوجه به اینکه قیمت مسکن در نقاط مختلف تهران متفاوت است، چگونه می توانیم قیمت مسکن را در تهران مشخص کنیم؟ از طرفی هر کسی می تواند ملک خود را به صورت دلخواه قیمت گذاری کند.

می بینید که برای اینکه مشخص کنیم قیمت ملک در تهران متری چند است باید به نوعی میانگین قیمت مسکن در همه مناطق را در نظر بگیریم. اما این قیمت، قیمتی است که در آن، معاملات ملک انجام شده است نه قیمتی که یک مالک برای ملک خود تعیین کرده است. در واقع زمانی که می گوییم قیمت مسکن در تهران متری فلان قدر است منظور میانگینی از قیمت های معاملات انجام شده در همه مناطق است. حال مطلب فرضی زیر را در نظر بگیرید.

فرض کنید می خواهیم قیمت مسکن را در سال 99 برای شهر تهران تعیین کنیم و دوباره فرض کنید که در منطقه 1 تهران یک معامله مسکن با قیمت متری 100 میلیون انجام شده است و این معامله تنها معامله مسکن در تهران در سال 99 بوده است! خوب در این صورت برای تعیین پارامتری به نام "قیمت مسکن در تهران" که باید میانگینی از قیمت های مناطق مختلف باشد با مشکل مواجه خواهیم شد، زیرا عملا معامله ای در مناطق دیگر تهران انجام نشده است که ما قیمت مناطق دیگر را داشته باشیم.

آیا در این شرایط درست است که بگوییم قیمت مسکن در تهران متری 100 میلیون است؟ قطعا پاسخ شما منفی است.

حال فرض دیگری را در نظر بگیرید. فرض کنید در منطقه 1 تهران یک مالک نامرد قیمت بسیار نجومی بر روی ملک خود گذاشته است (مثلا متری 1 میلیارد تومان!) و از قضا کسی پیدا می شود و این ملک را میخرد و این معامله تنها معامله مسکن در منطقه 1 بوده است! اما در منطقه 21 تهران، 10 معامله مسکن انجام شده که میانگین آنها متری 1 میلیون تومان بوده است و در بقیه مناطق هیچ معامله ای انجام نشده است. حال برای بیان "قیمت مسکن در تهران" می توانیم میانگین قیمت ها در مناطق مختلف را حساب کنیم.

خوب میانگین یا حد وسط بین 1 میلیون و 1 میلیارد تقریبا می شود 500 میلیون، یعنی قیمت مسکن در تهران متری 500 میلیون است. این درحالی است که در منطقه 1 فقط یک معامله انجام شده است و می تواند این 1 معامله بیانگر قیمت واقعی ملک در منطقه 1 تهران نباشد. بنابراین تعداد یا حجم معاملات در منطقه برای ما مهم است و ما نمی توانیم تنها به یک یا چند معامله اعتماد کنیم. می بینید که برای بیان پارامتری مثل "قیمت مسکن در تهران" باید علاوه بر میانگین گیری قیمت ها در مناطق مختلف به حجم معاملات نیز توجه کرد تا بتوان تخمین واقعی تری از این موضوع داشته باشیم.
خوب تا اینجا همه چیز را درمورد مفهوم قیمت پایانی و حجم مبنا بیان کرده ایم! شما اگر فرض بالا را به خوبی درک کرده باشید تقریبا با درک مفهوم قیمت پایانی و حجم مبنا در بورس به اندازه یک تار مو فاصله دارید.

اگر تا اینجای مقاله نقطه ی ابهامی دارید پیشنهاد می کنیم یک بار دیگر مطلب بالا را با دقت مطالعه کنید و سپس ادامه این بحث را دنبال کنید.

مفهوم حجم مبنا به زبان ساده
قبل از آنکه به صورت تخصصی به بیان تعریف حجم مبنا در بورس بپردازیم، اجازه بدهید به کمک فرضی که در بالا کردیم به زبان بسیار ساده این مفهوم را بیان کنیم. فرض بالا را در نظر بگیرید، مفهوم "قیمت مسکن در تهران" دقیقا متناظر با "قیمت پایانی یک سهم" است. همان طور که باید برای تعیین قیمت مسکن در تهران میانگین قیمت در مناطق مختلف را محاسبه کنیم برای تعیین قیمت پایانی یک سهم باید میانگین قیمت در قیمت های مختلف را حساب کنیم. در بورس قیمت آخرین معامله ممکن است با قیمت پایانی سهم اختلاف داشته باشد. دقیقا مثل آخرین معامله مسکن در تهران که ممکن است در هر گوشه ای از تهران و با هر قیمتی اتفاق بیافتد. مقایسه آخرین قیمت معامله در بورس با قیمت پایانی مثل مقایسه آخرین معامله انجام شده مسکن در تهران با قیمت میانگین مسکن در تهران است.

همچنین در بالا گفتیم که برای تعیین قیمت مسکن منظور از حجم مبنا چیست؟ در تهران باید میانگین قیمت مناطق مختلف را در نظر گرفت و از طرفی باید حجم معاملات هر منطقه مد نظر قرار داده شود. گفتیم که نمی توانیم به یک یا چند معامله اعتماد کنیم، سوال اینجاست که چند معامله باید در یک منطقه انجام شود که بتوانیم به آن اعتماد کنیم و میانگین قیمت آنها را قیمت مسکنِ آن منطقه در نظر بگیریم؟ حداقل حجم معاملاتی که باید انجام شود تا بتوانیم میانگین آنها را به عنوان قیمت مسکن در آن منطقه در نظر بگیریم، متناظر با حجم مبنا در بورس است.

به زبان علمی تر حجم مبنا حداقل حجمی است که باید یک سهم در یک قیمتی معامله شود تا نهایت تأثیر را در قیمت پایانی سهم بگذارد.

اگر هنوز متوجه مفهوم حجم مبنا نشده اید عجله نکنید.

در ابتدا فرض کردیم که در کل تهران فقط یک معامله در منطقه 1 تهران با قیمت متری 100 میلیون انجام شده باشد. اگر بخواهیم این قیمت را "قیمت مسکن در تهران" بدانیم، درست مانند این است که با معامله شدن یک عدد سهم در یک قیمت خیلی بالا منظور از حجم مبنا چیست؟ یا خیلی پایین، قیمت اصلی آن سهم را همان قیمت در نظر بگیریم. اتفاقی که برای سهام هایی که حجم مبنای آنها 1 است در بورس می افتد.

وقتی حجم مبنای یک سهم 1 است، یعنی اگر فقط یک عدد برگه سهم در قیمت سقف مجاز روزانه و در مثبت 5 درصد معامله شود، قیمت پایانی آن سهم نیز 5 درصد رشد می کند. اما سهمی که حجم مبنای آن 100 هزار است، باید 100 هزار سهم در قیمت سقف مجاز روزانه معامله شود تا قیمت پایانی نیز به آن قیمت برسد. در واقع هر چقدر حجم معاملات در یک قیمتی بیشتر شود، قیمت پایانی به سمت آن قیمت گرایش پیدا می کند اما حداقل حجم مورد نیاز برای رسیدن قیمت پایانی به یک محدوده قیمتی به اندازه حجم مبنای سهم است. در اینجا لازم است کمی در مورد بازه مجاز قیمتی روزانه یک سهم صحبت کنیم.

بازه مجاز قیمت روزانه در یک سهم
دامنه نوسان یا بازه مجاز قیمتی روزانه ی یک سهم به معنی بیشترین تغییرات مجاز قیمت در طول یک روز می باشد یا به عبارت دیگر قیمت یک سهم در یک روز از یک سقف یا کف تعیین شده نمی تواند فراتر برود.

در بسیاری از بورس های سهام دنیا دامنه نوسانی وجود ندارد و البته این مسئله به سیاست های اقتصادی و ظرفیت های بازار بورس هر کشور بستگی دارد. دامنه نوسان در بازار بورس ایران به دلیل کمبود آگاهی های مالی افراد تازه وارد و البته آشفتگی های قیمتی در واکنش به اخبار و حساسیت بازار به شایعات و هیجانات ایجاد شده تا از ضرر و زیان سهام داران خرد و افراد مبتدی و کم تجربه جلوگیری شود. بنابراین در زمان تصویب این قانون نیت جلوگیری از ضرر و زیان افراد مبتدی بوده است.

اما این بازه مجاز قیمت روزانه بر چه اساسی تعیین می شود؟ جواب این سوال "قیمت پایانی دیروز" است. در واقع قیمت پایانی یک سهم در هر روز، بازه قیمت مجاز فردا را مشخص می کند به این صورت که سقف مجاز 5 درصد بالاتر از قیمت پایانی و کف مجاز 5 درصد پایین تر از قیمت پایانی خواهد بود.
در حال حاضر دامنه نوسانات نمادهای بورسی در بازار الف فرابورس مثبت یا منفی 5% نسبت به قیمت پایانی روز قبل هر سهام می باشد. برای مثال اگر قیمت پایانی یک سهم امروز 100 تومان باشد قیمت مجاز برای معاملات فردای این سهم در بازه 95 تا 105 تومان خواهد بود. این بازه برای برخی از نمادها 3% و برخی دیگر 1% است که در بازار پایه فرابورس قرار دارند. به هر حال تمامی سهام ها دارای بازه مجازی هستند که بر اساس قیمت پایانی تعیین می شود.

رابطه حجم مبنا، قیمت پایانی و بازه قیمت مجاز سهم
تا حالا فهمیدیم که قیمت پایانی به حجم معاملات و حجم مبنای سهم وابسته است و بازه مجاز قیمتی فردا به قیمت پایانی بستگی دارد. کم کم متوجه می شوید که پارامترهای مختلف در تابلوی معاملاتی یک سهم چگونه به صورت زنجیروار به یگدیگر وابسته هستند. این پارامترها را در تصویر زیر مشاهده می کنید.

حجم مبنا و قیمت پایانی و بازه مجاز
محاسبه قیمت پایانی یک سهم بر اساس حجم معاملات و حجم مبنا به صورت زیر است:

در فرمول بالا میانگین وزنی قیمت معامله شده در واقع میانگین قیمت در همان روز (با توجه به حجم معاملات در قیمت های مختلف) است. البته شما نیازی به دانستن این رابطه ندارید و تنها درک درستی از قیمت پایانی داشته باشید کافی است.

حجم مبنا در بورس چگونه تعیین می شود؟
قانون حجم مبنا برای کنترل رشد یا نزول بی رویه قیمت سهام و در سال 1382 تصویب شد. این قانون گاها دچار تغییراتی می شود و در آخرینِ آنها سعی شده است در طی یک سال که دارای حدود 250 روز کاری است، حداقل به اندازه 10 درصد از کل سهام یک شرکت معامله شود که بر این اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0.0004 (چهار ده هزارم) کل سهام شرکت قرار گرفته است. نتیجه منطقی این قانون این است که هر چقدر یک شرکت سهام بیشتری داشته باشد حجم مبنای بزرگ تری دارد.

نکته: با توجه به این قانون حجم مبنا، در تمام شرکت های بورسی در صورتی که حداقل 10 درصد از تعداد سهام کل شرکت در یک سال در بالاترین یا پایین تر دامنه نوسانی روزانه معامله شود، قیمت اصلی یا همان پایانی سهم حداکثرِ افت یا رشد خودش را می تواند تجربه کند.

تعداد کل سهام یک شرکت را می توانید در تابلوی معاملاتی هر سهم در سایت TSETMC پیدا کنید.

تعداد سهام شرکت در تابلوی معاملاتی
محاسبه حجم مبنا برای برخی از شرکت ها (بنا بر مقتضیات مختلف) کمی متفاوت است. اما آیا واقعا این مسئله برای ما مهم است؟ قطعا برای کسی که به دنبال کسب سود در بازار سهام است دانستن نحوه محاسبه حجم مبنا اهمیتی نخواهد داشت، چیزی که مهم است دانستن کارکرد حجم مبنا در یک سهم و کاربردهای مختلف آن است. شما باید یاد بگیرید در بورس به مطالعه مطالب به درد بخور بپردازید و وقت خود را برای مطالعه ی مطالبی که کاربرد زیادی ندارند هدر ندهید. از این رو از آوردن جزئیات بیشتر در این زمینه خودداری می کنیم.

حجم مبنا برای یک معامله گر حرفه ای چه استفاده ای دارد؟
اصولا وجود حجم مبنا باعث عمق بازار می شود و اجازه نمی دهد سهم بدون اینکه حجم زیادی معامله شود قیمتش افت یا رشد زیادی کند. حجم مبنا یک جور ترمز برای حرکات سریع قیمت است. ممکن است قیمت لحظه ای (آخرین قیمت) یک سهم در مثبت 5 باشد اما قیمت پایانی سهم هنوز منفی باشد. این اتفاق به این دلیل رخ می دهد که در ان روز تعداد زیادی سهم در قیمت های پایین معامله شده است و حجم معاملات در مثبت ها بالا کم بوده است. بر این اساس معامله گر های حرفه ای می توانند سهام هایی که فردا احتمالا صف خرید یا فروش خواهند بود را شناسایی کنند. معمولا اگر سهامی شرایط بالا را داشته باشد فردای آن روز صف خرید است. در این راستا می توانید از فیلترهای بورسی مربوطه کمک به گیرید و این گونه نمادها را در طول روز پیدا کنید.

یکی دیگر از کارکردها ی حجم مبنا برای یک معامله گر با تجربه این است که بر اساس حجم مبنای یک سهم می تواند تشخیص دهد که یک صف خرید تا چه اندازه می تواند پایدار باشد. به عنوان یک نکته به یاد داشته باشید که حجم های صف خرید اگر کمتر از حجم مبنای سهم باشد احتمال زیاد پایدار نیست و معمولا صف هایی که چندین برابر حجم مبنا حجم دارند، پایدار خواهند بود.

یکی از جالب ترین موارد استفاده از حجم مبنا و قیمت پایانی، ترفند خرید سهم از صف فروش است که این مطلب را در جزوه ی آموزش تابلوخوانی پیشرفته به طور کامل بیان کرده ایم.

توقف ۶ نماد و تعلیق یک سهم، رفع گره از دو شرکت و ۱۲ تغییر حجم مبنا

نماد ۶ شرکت بورسی و فرابورسی به دلیل اعلام رویدادی مهم بسته، یک شرکت هم تعلیق شد و دو سهم نیز مشمول رفع گره معاملاتی هستند و حجم مبنای ۱۲ سهم هم تغییر کرد.

به گزارش بیدار بورس، قبل از آغاز معاملات بازار سهام در آخرین روز کاری هفته جاری، نماد شرکت های شیمی‌ داروئی‌ داروپخش، باما، حمل و نقل بین المللی خلیج فارس ومواد اولیه دارویی البرز به دلیل اعلام رویدادی مهم و برای یک ساعت بسته شد.

شرکت های نیوپان‌ ۲۲ بهمن‌ و بازرگانی آینده سازان بهشت پارس هم برای دو روز کاری از تابلو معاملات خارج شدند.

شرکت بورسی فجر انرژی خلیج فارس به منظور بررسی وضعیت اطلاعاتی با تعلیق نماد تا ۱۵ شهریور مواجه شد. همچنین تعلیق نمادهای سرمایه گذاری استانی آذربایجانی غربی، بانک آینده و تجارت آداک تمدید شد که با اشتباه در اعلام زمان توسط بورس و فرابورس همراه است.

براساس این گزارش در این میان امروز سهام سه نماد فرابورسی "فبستم و کصفدف " مشمول رفع گره معاملاتی است.

حجم مبنای "دی، ‌سبزوا و شراز" اعمال نخواهد شد و حجم مبنای نمادهای " چخزر، کلر، وهامون، لطیف، ساینا و ثپردیس" اعمال خواهد شد.

حجم بنای " گپارس" هم به یک تغییر کرد و حجم مبنای "فسدید و کهرام" نیز مقادیر مرتبط با فرمول حجم مبنا در تابلو مربوطه محاسبه و اعمال خواهد شد.

بازارگردانی سهام دو شرکت کشت و صنعت شریف آباد و تولید گوشت مرغ منظور از حجم مبنا چیست؟ منظور از حجم مبنا چیست؟ ماهان شروع شد.

همچنین بورس و فرابورس بدون اعلام توضیح، معاملات دیروز سهام شرکت های دشت‌ مرغاب، پارسان، ذغال‌سنگ‌ نگین‌ ط‌بس، گل گهر، سیمان‌ کرمان، شیمی‌ داروئی‌ داروپخش، پارس‌ دارو، پتروشیمی پارس و مهندسی فیروزا را باطل کردند.

اگر در معاملات یک سهم حجم مبنا پر نشود چه میشود؟

وجود یک چهارچوب درست و ایده آل در هر زمینه ای باعث نظم و ترتیب می شود در داد و ستد های بورس با استفاده از حجم مبنا به سادگی این نظم و ترتیب اتفاق افتاده است. قابل ذکر است که حجم مبنای هر سهمی متفاوت است و به تعداد کل سهام شرکت بستگی دارد و بر طبق آن محاسبه می شود. حجم مبنا شیب تند روند های صعودی و نزولی منظور از حجم مبنا چیست؟ را متعادل می کند و هدف اصلی حجم مبنا معقول کردن روند قیمتی سهام شرکت های داخل بورس است در این قسمت قصد داریم درباره حجم مبنا و اتفاقاتی که بعد از پر نشدن حجم مبنا می افتد صحبت کنیم و بگوییم اگر در معاملات یک سهم حجم مبنا پر نشود چه اتفاقی می افتد؟

حجم مبنا در بورس به چه معنی است؟

حجم مبنا به میزان عددی که باید در طول یک روز از هر سهم یا اوراق بهادار به فروش و یا خرید برسد می گویند. در نظر گرفتن حجم مبنا در معاملات یک سهم به این علت است تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود، در واقع وجود حجم مبنا باعث جلوگیری از به وجود آمدن قیمت های کاذب و غیر واقعی می شود. به طور خلاصه و ساده حجم مبنا به کمترین و حداقل تعداد سهام یک شرکت که باید در طول روز، معامله شود و داد و ستد بشود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد گفته می شود. با وجود حجم مبنا، سرمایه گذاران مطمئن می شوند که اگر نوساناتی در قیمت سهام رخ داده است به علت خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت است. برای محاسبات قیمت پایانی نماد های فعال در بورس تهران از حجم مبنا استفاده می شود. در ادامه به چیستی قیمت پایانی و قیمت معامله می پردازیم.

در صورتی که حجم مبنا پر نشود چه می شود؟

به زبان ساده اگر در معاملات یک سهم حجم مبنای آن سهم پر نشود، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم کاهش پیدا می کند. اگر در چند روز معاملاتی یک سهم حجم مبنا پر نشود مشکل خاصی بوچود نخواهد آمد، اما اگر معاملات مربوط به یک سهم در سه روز متغیر در قیمت های مثبت و منفی 4 باشد گره معاملاتی ایجاد می شود و برای رفع گره در روز آتی تغییرات قیمت 8 تا 12 درصد مجاز می باشد.

قیمت معامله به چه معناست؟

قیمت معامله در اصل به همان آخرین قیمتی که در تابلو مورد معامله قرار می‌گیرد گفته می شود.

قیمت پایانی چیست؟

به میانگین وزن معاملات هر سهام در یک روز را قیمت منظور از حجم مبنا چیست؟ پایانی می گوییم. اما به علت تفاوت در حجم مبنای تعیین شده در فرابورس و بورس تهران، قیمت پایانی آن ها هم باهم متفاوت هستند. باید گفت که اگر حجم مبنای یک سهم با حجم معاملات در یک روز مساوی باشد، قیمت پایانی معاملات آن روز برابر با میانگین وزنی تمامی معاملات در روز ذکر شده خواهد بود اما اگر میزان معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از حجم مبنا باشد چه اتفاقی رخ می دهد؟ خب، دیگر نمی توانیم قیمت پایانی را تنها با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز به دست بیاوریم.

محاسبه حجم مبنا به چه صورت است؟

اکنون حجم مبنای شرکت های پذیرفته شده در بورس، 0.0008 «هشت ده هزارم» است پس اگر به فرض مثال شرکتی 30 میلیون سهم داشته باشد،حجم مبنای این سهم از شرکت 24 هزار است. اگر حجم معاملات در یک روز به اندازه ای باشد که بتواند حجم مبنا را پر کند، قیمت پایانی سهم با میانگین موزون قیمت‌های معامله شده برابر می شود ولی اگر حجم مبنا کمتر از مقدار در نظر گرفته شده باشد و یا به اصطلاح حجم مبنا پر نشود، قیمت پایانی نیز به همان اندازه، کم خواهد شد.

نحوه محاسبه حجم مبنا برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس

حجم مبنا بر اساس قانون و مقرارات سازمان ها تعیین می شود . حجم مبنای شرکت های فرابورس برابر با ۱ است. جهت تغییر قیمت پایانی باید حداقل ۱۰ درصد تعداد سهام کل شرکت مورد معامله قرار بگیرد. این یک درصد برای تمامی یک سال سهم است و باید این عدد را تقسیم بر تعداد روزهای کاری کنیم که 250 روز می شود و تقسیم یک درصد در 250 عددی که بدست می آید ۰٫۰۰۰۴ است و برای محاسبه حجم مبنا باید تعداد سهام کل شرکت * ۰٫۰۰۰۴ شود.

تغییر حجم مبنا

در مباحث قبل اشاره به افزایش سرمایه کردیم و گفتیم که شرکت ها به دلیل نیاز به تامین مالی از روش های گوناگون اقدام به افزایش سرمایه می کنند که با این افزایش سرمایه تمامی سهام های شرکت دستخوش تغییرات میشود پس حجم مبنای سهم آن ها هم باید تغییر کند و به روز شود.

رابطه حجم معاملات و حجم مبنا

حجم معاملات یک سهم هیچ تاثیری بر حجم مبنا و قیمت پایانی سهم یک شرکت ندارد.در اصل حجم معاملات در قیمت معامله تاثیری ندارد به این معنی که اگر حتی ۱ سهم مورد معامله قرار بگیرد قیمت معامله تغییر خواهد کرد.

امیدواریم با خواندن این متن کوتاه به خوبی متوجه شده باشید که اگر حجم مبنا پر نشود چه می شود.