نوسان فاز به دلیل تاخیر

شکل شماره یک

استابلایزر چیست؟

به دلیل افزایش مشترکان برق شهر و به دنبال آن افزایش تعداد دستگاه های برقی و یا اشکال در توزیع درست برق، ممکن است ولتاژ برق شهری از میزان 220 ولت، بالاتر یا پائین تر رود. این تغییرات می تواند منجر به آسیب هایی به قسمت ها یی همچون موتور ، کمپرسور ، پاور یا… دستگاه ها گردد . به همین منظور برای حفاظت از لوازم برقی بویژه یخچال ، تلوزیون های LCD,LED،تجهیزات اداری ، تجهیزات پزشکی ، سیستم های روشنایی وسیستم های ایمنی ، کولر گازی ، لباسشوئی ، سیستم صوتی و تصویری و کامپیوتر و… می بایست از استبلایزر استفاده نمود .

این تغییرات می تواند منجر به آسیب هایی به قسمت ها یی همچون موتور ، کمپرسور ، پاور یا… دستگاه ها گردد . به همین منظور برای حفاظت نوسان فاز به دلیل تاخیر از لوازم برقی بویژه یخچال ، تلوزیون های LCD,LED،تجهیزات اداری ، تجهیزات پزشکی ، سیستم های روشنایی وسیستم های ایمنی ، کولر گازی ، لباسشوئی ، سیستم صوتی و تصویری و کامپیوتر و… می بایست از استبلایزر استفاده نمود .

تفاوت استابلایزر با محافظ

دستگاه محافظ ، فقط دارای یک برد الکترونیکی است که به هنگام بالا و یا پائین بودن ولتاژ برق شهر از حدتعریف شده برق نوسان فاز به دلیل تاخیر را قطع می نمایند و نیز دارای یک مدار تاخیر جهت وصل مجدد برق شهر با زمان معین می باشند که این سیستم به دلیل بدوی بودن آن محافظ مطمئن وکاملی برای دستگاههای مصرف کننده نیست.

استابلایزر با تغییرات ولتاژ، برق را قطع نمی کند. بلکه ولتاژ را در محدوده مشخصی از نوسانات، اصلاح می نماید.

استابلایزر با دارا بودن ویژگی هایی که در ذیل به برخی از آنها اشاره شده محافظ بسیار مطمئن برای لوازم برقی می باشد:

• تثبیت برق شهر : برق شهر دارای نوسانات ولتاژ است، به همین دلیل استفاده از استابلایزر میتواند با تثبیت ولتاژ به میزان قابل توجهی عمر و راندمان دستگاه های مصرف کننده را بالا ببرد.

• محافظت در مقابل اتصال کوتاه : اگر به هر دلیلی اتصالی در خروجی و یا مدارات داخلی استابلایزر اتفاق بیافتد بلافاصله دستگاه به صورت اتوماتیک توسط میکروکنترلر تعبیه شده ، خروجی را قطع نموده و از بروز هرگونه ایراد و مشکل برای مصرف کننده جلوگیری می نماید .

• کاهش هزینه مصرف برق : افت ولتاژ برق شهر باعث اختلال در عملکرد دستگاه ها شده و قدرت نامی و راندمان الکتروموتور را به حد قابل توجهی کاهش می دهد که باعث پایین آمدن دور الکترو موتور و گرم شدن آن خواهد شد و به تبع آن تلفات انرژی افزایش می یابد و در نهایت برق زیادی را مصرف می کند که پیرو نظریه کارشناسان این امر ، در بعضی از مواقع افزایش مصرف برق تا 25% نیز می باشد .

• محافظت در مقابل رعد و برق و های ولتاژ(High Voltage) و نوسانات لحظه ای و اسپایکها

انواع استابلایزر بر اساس نوع ترانس

استابلایزر رله ای

ترانس با نوسان فاز به دلیل تاخیر استفاده از رله هایی که سر های خروجی سیم پیچ ها را متناسب با ولتاژ برق شهرتعیین می کند ، برق را به صورت پله ای اصلاح می کند .

استابلایزر سرو موتوری

ترانس در این مدل به صورت حلقوی بوده و به جای رله ، تغییرات ولتاژ برق شهر با استفاده از یک به اصطلاح جاروبک، روی ترانس که به صورت هوشمند کنترل می شود، اصلاح می گردد .

چرا فاران استفاده از استابلایزر های رله ای را توصیه می کند؟

محدوده تصحیح ولتاژ خروجی در استابلایزرهای رله ای % 220+8 می باشد و محدوده قابل قبول مصرف کننده ها % 220+10لذا عملکرد استابلایزر های رله ای در پنجره ولتاژ خروجی با مصرف کننده مطابقت دارد . استابلایزرهای سرو موتوری به دلیل عملکرد مکانیکی بازوی اصلاح کننده، دارای تاخیر در اصلاح ولتاژ خروجی در صورت تغییرات ناگهانی وسریع برق شهر هستند. لذا این نکته در شرایط برق شهر ایران( به خصوص مناطق صنعتی و جنوب کشور که نوسانات به دلیل کولر های گازی و بار های القایی سنگین ، بالاست) بسیار حایز اهمیت است.همچنین در استابلایزر های سرو موتوری خرابی از نوع زغال ، سیم پیچ و اهرم می باشد ، که از هزینه تعمیرات بالاتری برخوردار است.

نکته منفی که در گذشته در استابلایزر های رله ای وجود داشت موضوع جرقه زنی در زمان تغییر پله های استابلایزر بودکه با عمل کردن در نقطهصفر ولتاژی این موضوع نیز مرتفع گردیده است .

لازم به ذکر است هیچ یک از دو تکنولوژی رله ای و سرو موتوری کنترلی بر تغییرات فرکانس برق شهر و یا اصلاح آن ندارند .

عدم تعادل ولتاژی و اثرات آن بر موتورهای الکتریکی

بازدهی و راندمان مکانیزم های صنعتی نوین، وابسته به کارایی مدارهای کنترل الکترونیکی این سیستم ها است. ضمناَ بروشنی می توان درک کرد که کارایی و کارآمدی و بازدهی تجهیزات ابزاردقیق، سنسورها، رله ها، بازوهای متحرک و البته موتورهای الکتریکی همگی از کیفیت منابع تغذیه خود متاثر می گردند.

خطاها و اشکالاتی که در سیستم های کنترلی و الکتروموتوری در صنعت رخ می دهد که بار و شرایط کارکرد آن دخالتی در ایجاد آن خطا ها ندارند از آنجمله می توان به درایوهای سرعت متغیری ( VSD ) که خطا می دهند، کنترل کنننده های منطقی ای ( PLC ) که ناگهان فرامین نادرست را محاسبه و یا دستور می دهند، موتورهای الکتریکی که بیش دما گشته اند و سنسورهایی که سیگنال های اشتباه ارسال می کنند را اشاره کرد که تمامی آنها می تواند موجب ایست، توقف و از کار افتادن پروسه های صنعتی متعددی گردند.

نتیجه چنین اشکالاتی در تاخیر در راه اندازی مجدد، توقف تولید، ایجاد نارضایتی در مشتریان، تحمیل هزینه های اجباری و افزایش هزینه های تجاری دیده می شود.

دلایل عدم تعادل ولتاژی

تمامی شبکه های الکتریکی از نوسانات فازی و فرکانسی رنج می برند که این ثمره ” کیفیت توان” آنهاست.
افت ولتاژهای ناگهانی و افزایش پرش گونه ولتاژ هرچند رویدادهایی معمول در شبکه هستند که بی نظمی ولتاژی را به نمایش می گذارند اما این تاثیرات می توانند برای مدت طولانی و یا حتی ماندگار در شبکه دیده شوند.
عدم تعادل ولتاژی عموما توسط خطاهای ایجاد شده در شبکه، امپدانس غیر یکسان ترانسفورماتورها و یا وجود بار زیاد بر روی یک فاز از سه فاز شبکه ایجاد می شود. عدم نصب مساوی مصرف کننده های تک فاز که توسط کاربران در مدار شبکه های سه فاز قرار می گیرند از عمومی ترین عوامل ایجاد عدم تعادل ولتاژی در سیستم می باشد.
موتورهای تک فاز، وسایل گرمایش و سرمایش تک فاز نیز از عمده تجهیزاتی هستند که باعث جریان کشی بیشتر یک فاز از دو فاز دیگر می شوند و در این حالت ولتاژ خط به نول یکی از فازها نسبت به دو فاز دیگر پایین تر می گردد.
مشابه این امر هنگامی رخ می دهد که تجهیزات بیشتری بر روی دوتا از فازها نسبت به تک فاز دیگر نصب شده باشد که در اینصورت ولتاژ نول به خط آن فاز از دو فاز دیگر بالاتر خواهد رفت.
در هر دو صورت ، ولتاژ خط به خط نیز متاثر و نامتعائل خواهد شد.

در این مقاله به صورت ساده فقط به تاثیرات بیش ولتاژی و کم ولتاژی بر روی موتورها و یکسوسازها و اثرات متقابل آنها بر یکدیگر می پردازیم.
ولتاژ نا متعادل و موتورهای القایی

تاثیرات ولتاژ نامتعادل بر روی موتورهای القایی به صورت گسترده ای برای بسیاری از تکنسین ها و مهندسین صنایع شناخته شده است. ولتاژ نا متعادل تاثیرات منفی بر گشتاور و سرعت دارد و ممکن است حتی بر روی صدای شنیده شده از موتور نیز بیافزاید. عدم تعادل ولتاژی می تواند باعث افزایش در جریان سیم پیچ ها به صورت غیر یکسان و سپس افزایش دمای کارکرد موتور گردد که این مقدار عددی افزایش دما بسیار بیشتر از مقدار عددی درصد ولتاژ نا متقارنی است که بر موتور اثر می گذارد. و البته ما می توانیم میزان افزایش دما در سیم پیچ های موتور القایی ناشی از این عدم تعادل ولتاژی را محاسبه کنیم.
عدم تعادل ولتاژی در سیستم های سه فاز می تواند با یک عدد بر حسب درصد بیان شود. بمانند شکل یک می تواند کم ولتاژی و یا بیش ولتاژی وجود داشته باشد.
در این شکل یک ولتاژ روی یک خط و ولتاژ پایین تر در خط دیگر برای ترانسفورماتورهای MV و یا HV با مرجع قراردادن ولتاژ سوم مشخص شده است. در ثانویه فشار ضعیف ( LV ) نه فقط ولتاژ خط به نول دو فاز به صورت واضحی با ۱۰% بالاتر یا پایین تر است بلکه اندازه گیری ولتاژ خط به خط نیز تغییر نسبت به مرجع را نشان می دهد اندازه گیری بردارهای خط به خط ( خطوط نقطه چین ) تغییرات ولتاژ از مقدار مشخص شده را نشان می دهد.

شکل شماره یک

برای محاسبه عدم تعادل سیستم و مقدار دمای افزوده متاثراز آن بر سیم پیچ ها، از فرمول زیر استفاده می گردد:

جدول شماره دو ، حاصل عددی فرمول بالا را نشان می دهد که در آن افزایش دمای سیم پیچ ها در ازای میزان عدم تعادل ولتاژی متناظر ارایه گشته است . عدم تعادل ولتاژی بیش تر از ۲% بعلت افزایش دمای سیم پیچ ها که می تواند از محدوده شاخصه های ساختاری موتور خارج گردد ، غیر قابل قبول است و عمر موتور را کاهش می دهد.
جدول شماره ۲

استاندارد IEC عدم تعادل بیش از ۵% را منع کرده است و مطالعات نشان داده است که به ازای هر ۱۰ درجه سانتیگراد افزایش دما از دمای نامی موتور ، عمر عایق موتور نصف می گردد.

موتورهای القایی باید مطابق با نمودار شماره ۳ دوباره منطبق سازی گردند.

اشکال فقط افزایش دمای کارکرد موتور حاصل از عدم تعادل ولتاژی نیست که وجود دارد بلکه افزایش جریان کشی بدون افزایش توان خروجی نیز اتفاق می افتد، لذا فشار بیش از اندازه بر کابل های تغذیه و احتمال اعلام خطای رله های بیش جریانی ( Over Load ) و درایوهای کنترل فرکانسی در حین کار نیز بالا می رود.
دیودهای بخش یکسوساز درایوها، خازن های بخش دی سی لینک و یکسوسازهای منابع تغذیه همگی دچار فشار دمایی اضافه ای می گردند که حاصل از افزایش جریان AC بعلت عدم تعادل ولتاژی است. هارمونیک های مرتبه ۳ نیز می توانند بعنوان تولید کننده فشار بر دیودهای یکسوساز نیز برشمرده گردند.

عدم تعادل ولتاژی و یکسوسازها

می دانیم که هر تجهیز الکترونیکی که AC را به DC تبدیل کند دارای یکسوساز می باشد بمانند کامپیوترها، PLCها، UPSها و درایوهای سرعت متغییر. یکسوسازها بارهای غیر خطی محسوب می گردند چراکه شکل موج جریان خروجی با شکل موج ولتاژ ورودی بصورت خطی تغییر نمی کند.
شکل شماره چهار

جریان خط نشان داده شده از تک فاز یکسوساز سه فاز

دیودها در یکسوسازهای پایه با مثبت شدن ولتاژ عمل سوئیچ را انجام می دهند. درمیانه هر نیم سیکل دو تا از فازها یکی در حال کاهش و دیگری در حال افزایش ولتاژی می باشند که حاصل آن در نمودار جریانی یکسوساز با دو پیک در هر نیم سیکل دیده می شود.
هنگامیکه این دویودهای یکسوسازها بدرستی و در ولتاژ متعادل کار می کنند، شکل موج جریان متناوب تغذیه با دو پالس در هر نیم سیکل مطابق با شکل ۴ دیده می شود. لازم است که بداینم مساحت زیر منحنی توان موثر مورد نیاز بار می باشد که به واحد وات اندازه گیری می گردد.
متاسفانه عدم تعادل ولتاژی در منبع تغذیه عاملی است بر هم پوشانی این دیودها در هنگام به مدار آمدن آنها، توضیح اینکه نوسان فاز به دلیل تاخیر به علت اندوکتانس منبع تغذیه، جریان یکسوسازها نمی تواند از یک دیود به دیود دیگر بصورت آنی و لحظه ای منتقل و یا تغییر جهت دهد لذا به زمانی مناسب برای به مدار آمدن احتیاج است و البته علاوه براین می دانیم که یکسوسازها با مدهای اتصال دیودی متفاوتی ارایه می گردند که وابسته به تعداد دیودهایی است که همزمان در مدار فعال می شوند، در چنین شرایطی عدم تعادل ولتاژی عاملی است بر هم پوشانی فوق الذکر در دیودها که این هم پوشانی بوسیله میزان زمان مصرف شده برای تکمیل فرآیند یکسوسازی مشخص می گردد. چنین هم پوشانی از عواملی است که شکل موج دو قله یکسان ( پالس یکسان ) در هر نیم سیکل را تغییر می دهد.
شکل شماره ۵

جریان خط با ۵% عدم تعادل

شکل موج جریان ارایه شده در شکل ۵ حاصل منبع تغذیه با میزان عدم تعادل ولتاژی ۵% می باشد؛ شکل موج جریان خط بسیار شبیه به یک پالس تک با زمان راه دهی طولانی تر است این بدین معناست که دیودها بیشتر فعال ( on ) می مانند که به عبور جریان بیشتر از آنها منجرب می شود. از آنجا که مقدار توان حاصل از مساحت زیر نمودار ۵ باید به مقدار برابر با نمودار ۴ باشد ، یعنی هم ارز با مقدار نیاز بار تامین گردد لذا پیک جریانی خط AC ( قله ایجاد شده در هر نیم سیکل ) بزرگتر ( بلند تر ) از نمودار ۴ می گردد چراکه در نمودار ۴ در حالت تعادل ولتاژی دیده می شود و در نمودار ۵ عدم تعادل ولتاژیوجود داشته است.

جریان خط وقتی یک فاز از یکسوساز بعلت عدم تعادل ولتاژی اصلا در مدار نیاید.

با نا تعادلی بیشتر ولتاژی در منبع تغذیه شکل موج جریانی خط به شکل ۶ با یک تک پالس جریانی شباهت پیدا می کند و البته به منوال قبل می دانیم که برای مقدار وات ( توان ) یکسان مورد نیاز به میزان پیک بزرگتر ( بلند تر ) اما در زمان کوتاه تر نیاز است.
نتیجه اینکه جریان خط با افزایش میزان عدم تعادل ولتاژی بیشتر می گردد.
افزایش جریان خط و عبور آن از خازن های یکسوساز نوسان فاز به دلیل تاخیر باعث افزایش فشار بر روی این المان ها می گردد، گرمای بیشتری تولید می شود که دلیل افزایش زمان سوئیچینگ بار شناخته می شود. ( مدت زمان راه دهی دیود بیش از زمانی است که ولتاژ متعادل – بالانس – می باشد.)

ریپل روی خط منبع تغذیه ناشی از فرکانس سئویچینگ بالا پدید می آید که عاملی است بر ایجاد هارمونیک های مضرب ۳٫
بسیاری از درایوهای سرعت متغییر در صنعت از مدار یکسوساز ” مدولاسیون پهنای بالس ” PWM در ورودی خود استفاده می کنند ( این موضوع به ورودی درایو و بخش یکسوساز اشاره می کند و با PWM در بخش خروجی درایو یا اینورتر اشتباه نشود ) این نوع یکسوساز ها با یک منبع ولتاژ غیر متعادل باعث افزایش جریان خط می گردند یعنی یک ریپل با فرکانس ۱۰۰Hz بر روی DC باس ایجاد می کنند و در نتیجه افزایش توان راکتیو ( KVAR ) را در پی خواهند داشت.
این پدیده می تواند باعث تریپ درایو بعلت بیش جریانی ( Overload ) و یا کم ولتاژی ( Under Voltage ) بر روی DC باس گردد. عموما برای تکنسین ها و مصرف کنندگان پیدا کردن دلیل تریپ بسیار مشکل است در حالیکه بار متصل به موتور و یا خود موتور خطا و اشکال ناگهانی را نشان نداده اند. ( در واقع پدیده جریان کشی فوق الذکر بعلت شرایط بار نیست بلکه ناشی از عدم تعادل ولتاژی منبع تغذیه درایو است. )

اصلاح عدم تعادل ولتاژی منبع تغذیه

داشتن منبع ولتاژ کاملاَ متعادل در صنایع تقریبا امری غیر وافعی است، چراکه بارهای تک فاز و منابع سوئیچینگ از جمله موارد معمولی هستند که سیستم تامین توان را همیشه با درصدی از اعوجاج مواجه می کنند که با اختلالات شبکه و اتصال و تخلیه های گهگاهی نیز آلوده تر هم می گردند.
شرکت های مختلفی با ارایه دستگاه های اصلاح کننده و متعادل ساز ولتاژ با دقت ۱%-/+ با سرعت پاسخگویی ۲۰ میلی ثانیه و در بازه ۲۰%-/+ ولتاژ نامی فعال می باشند که به صنعت جهت حفظ و طول عمر تجهیزات و کاهش گرمای حاصل از عدم تعادل ولتاژی کمک می کنند.
شکل شماره ۷

ساختار یک نمونه از این دستگاه را می توانید در شکل زیر مشاهده نمایید:
شکل شماره ۸

در این ساختار یک ترانس تزریق کننده ( متعادل کننده ) بصورت سری ما بین بار و منبع تغذیه قرار می گیرد و دو عدد کاورتر ( مبدل ) که در مسیر جریانی مستقیم بار قرار ندارند با افزودن ویا کم کردن ولتاژ به ترانس متعادل کننده ، ولتاژ خروجی را تنظیم و هرگونه کاهش و افزایش ناگهانی و یا مدت دار ولتاژ ورودی را خنتثی می کنند.

اگر ولتاژ دریافتی از تامین کننده متعادل باشد سیستم متعادل ساز عملکردی برای اصلاح را انجام نمی دهد:

اگر ولتاژ دریافتی از تامین کننده دارای افت ولتاژ باشد سیستم فقط در همان سیکل دارای افت ، ولتاژ تزریق می کند:

اگر ولتاژ تامین کننده دارای افزوده ولتاژی باشد، آن مقدار توسط سیستم متعادل ساز اصلاح می گردد:

البته درصورت بروز اشکال در سیستم متعادل ساز، کنتاکتور بای پس عمل کرده و منبع تغذیه را مستقیم به بار متصل می کند.
شکل شماره ۱۲

با توجه به توضیحات بالا، صنایع برای کم نمودن هزینه های برق مصرفی، افزایش طول عمر تجهیزات، کاهش خطاها و ایست های ناخواسته در تولید و نیز ارتقاء راندمان سیستم های الکترونیکی و الکتریکی خود نیاز به دقت در متعادل سازی ولتاژی دارند که عموماَ بجای حل اساسی مشکل سیاست ترجیحی به سوی افزایش ظرفیت و قدرت و توان تجهیزات و یا بکار گیری انواع فیلترها برای کاهش اثرات عدم تعادل ولتاژی را ارایه می دهند و البته بهتر است که با بررسی علل و عوامل ایجاد کننده عدم تعادل ولتازی نسبت به اصلاح ساختاری ویا نصب تجهیزات متعادل ساز در مبادی ورودی برق ، مشکل را از ریشه حل کنند.

هانی ادیب آزاد
مدیر فنی شرکت ویستا جم صنعت

جریان متناوب (AC) و جریان مستقیم (DC) چه هستند و چه تفاوتی دارند؟

جریان متناوب (AC) و جریان مستقیم (DC) دو نوعِ متفاوت از عبور جریان الکتریسیته یا شار الکتریکی در مدار هستند. با مدیاسافت همرا ه باشید.

در جریان مستقیم، بار الکتریکی در یک جهت عبور می­کند. در جریان متناوب، بار الکتریکی به طور تناوبی جهت عوض می­کند. ولتاژ نیز در مدارهای AC گاهی اوقات برعکس می­شود چونکه جریان، جهت عوض می­کند. بیشتر وسایل الکترونیکی دیجیتال با DC کار می­کنند. با این حال درک برخی از مفاهیم DC آسان است. سیم­ کشی­ های بیشتر خانه­ ها AC است، پس اگر بخواهید ماشین زمان موزیکال خود را به پریز متصل کنید، باید AC را به DC تبدیل کنید. AC چند خاصیت مفید دیگر نیز دارد، از جمله تغییر سطح ولتاژ توسط تنها یک قطعه مبدل­ گونه (ترانسفورماتور)، چیزی که باعث می­شود ابزار AC اولین انتخاب ما برای انتقال برق به فاصله­ های دور باشد.

جریان متناوب (AC) چیست؟

جریان متناوب به­ معنی شار بار الکتریکی­ ای است که به­ طور تناوبی جهت عوض می­کند. در نتیجه، سطح ولتاژ نیز همراه جریان برعکس می­شود. AC برای تامین برق خانه ها، ساختمان­ها، دفاتر و غیره استفاده می­شود.

در شاخه های مختلف فیزیک و در پدیده های مرتبط با انتقال ، “شار” در تعریفی کلی و خلاصه به معنای جا به جایی یک حجم از کمیتی جابه‌جا شونده مانند آب، شار الکتریکی و یا جریان الکتریکی از یک سطح خاص در واحد زمان است.

تولید جریان AC

AC توسط دستگاهی که متناوب­ ساز نامیده می­شود، قابل تولید است. این دستگاه یک ژنراتور الکتریکی مخصوص است که برای تولید جریان متناوب طراحی شده است.

در این دستگاه یک حلقه سیم درون میدان مغناطیسی چرخانده می­شود، که باعث القای جریان الکتریکی داخل سیم می­شود. انرژی چرخش سیم توسط منابع مختلفی مثل توربین بخار، توربین باد، جریان آب و غیره تامین می­شود. چون سیم گردش می­کند و متناوباً وارد قطبیت­ های مغناطیسی متفاوت می­شود، ولتاژ و جریانِ درون سیم نیز تناوب می­کند.

برای تولید AC در مجموعه­ ای از لوله­ های آب، از ویژگی­های مکانیکی یک پیستون استفاده می­کنیم که آب را داخل لوله عقب و جلو می­برد (جریان “متناوب” فرضی ما).

شکل امواج جریان AC

تا زمانی که جریان و ولتاژ متناوب باشند، AC می­تواند به ­شکل تعدادی موج باشد. اگر یک نوسان­ نما به مدار AC وصل و ولتاژ آن­را رسم کنیم، پس از مدتی طولانی ممکن است شکل­های مختلفی از امواج را ملاحظه کنیم. موج سینوسی متداول­ترین نوع AC است. AC در بیشتر خانه­ ها و دفاتر، ولتاژی نوسان­ کننده دارد که موجی سینوسی تولید می­کند.

شکل­های دیگر AC عبارتند از موج مربعی و موج مثلثی. امواج مربعی اغلب در دستگاه­های الکترونیکی دیجیتال و سوئیچ­ دار استفاده می­ شوند و عملکرد آن­ها را آزمایش می­کند.

امواج مثلثی برای آزمایش وسایل الکتریکی خطی مثل آمپلی فایرها مفید هستند.

توصیف موج سینوسی

اغلب نیاز است که موج AC را به زبان ریاضی توصیف کنیم. برای این مثال، موج سینوسی متداول را استفاده می­کنیم. یک موج سینوسی سه قسمت دارد: فرکانس، دامنه نوسان و فاز.

با نگاه به ولتاژ، می­توانیم معادله­ای ریاضی برای موج سینوسی ارائه کنیم:

V (t) = Vp sin (2πft + Ø )

V(t) ولتاژ ما است به عنوان تابعی از زمان، به این معنی که با تغییر زمان، ولتاژ هم تغییر می­کند.

VP دامنه نوسان است. این کمیت بیشترین ولتاژی را که موج سینوسی ما در هر یک از دو جهت به­ دست می ­آورد، نشان می­دهد؛ به این معنی که ولتاژ می­تواند VP+ ولت و VP- ولت باشد.

تابع ()sin می­گوید که ولتاژ به شکل یک موج سنوسی متناوب خواهد بود، که نوسانی هموار حول 0V دارد.

2π ثابتی است که فرکانس را از دور (هرتز) به فرکانس زاویه­ای (رادیان در ثانیه) تبدیل می­کند.

f فرکانس موج سینوسی است. این کمیت با واحد هرتز یا تعداد در ثانیه، ارائه می­شود.

t متغیر مستقل ماست: زمان (به ثانیه). با تغییر زمان، شکل موج تغییر می­کند.

φ فاز موج سینوسی را توصیف می­کند. فاز معیاری است که نشان می­دهد شکل موج نسبت به زمان چقدر جابه ­جا می­شود. این کمیت اغلب به­ صورت عددی بین 0 و 360 ­درجه داده می­شود. به­ دلیل ماهیت تناوبی موج سینوسی، اگر موج 360 درجه جابه­ جا شود، مجدداً همان موج به­ دست می­ آید، انگار که 0 درجه جابه­­جا شده باشد. برای سادگی، در ادامه این مقاله آموزشی فرض می­کنیم فاز 0 درجه است.

می­توانیم به پریز مورد اعتمادمان به عنوان مثالی خوب برای نشان دادن عملکرد موج AC رجوع کنیم. در ایالات متحده، برق تامین­ شده برای منزل AC با ولتاژ حدکثر 170 (دامنه نوسان) و 60 هرتز (فرکانس) است. با جایگذاری این اعداد در فرمول بالا معادله زیر را بدست می ­آوریم:

V (t) = 170 sin (2π60t )

می­توانیم از یک ماشین ­حساب دم ­دستی برای رسم نمودار این معادله استفاده کنیم. اگر هم ماشین حسابی دم­ دستمان نبود می­توانیم از یک نرم­ افزار رسم رایگان آنلاین مثل Desmos استفاده کنیم.

کاربردهای جریان AC

پریزهای برق تقریباً در تمام خانه ­ها و دفاتر از AC استفاده می­کنند، به این دلیل که تولید و ارسال برق AC به فواصل دور نسبتاً آسان است. در ولتاژهای بالا، مثلاً فراتر از 110kV، انرژی کمتری در انتقال توان الکتریکی هدر می­رود. ولتاژ بالاتر یعنی شدت جریان کمتر، و شدت جریان کمتر یعنی حرات تولیدی کمتر در اثر مقاومت در خط انتقال برق. ولتاژ بالای AC توسط ترانسفورماتورها به آسانی پایین آورده نوسان فاز به دلیل تاخیر می­شود.

AC همچنین قادر به تامین برق موتورهای الکتریکی است. موتورها و ژنراتورها دقیقا یک دستگاه هستند، اما موتورها انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می­کنند. این کار برای بسیاری از وسیله ­ها مثل یخچال، ماشین ظرف­شویی و غیره، که با AC کار می­کنند، مفید است.

جریان مستقیم (DC) چیست؟

جریان مستقیم یعنی شار یا عبور یک طرفه بار الکتریکی. این جریان از منابعی مثل باتری، منابع تغذیه، سلول­های خورشیدی، ترموکوپل یا دینام تولید می­شود. جریان مستقیم می­تواند در رساناها، مثل سیم، شار کند، اما می­تواند در عایق­ها، نیمه ­رساناها یا خلا نیز به­ شکل اشعه یونی یا الکترونی، شار کند.

تولید جریان DC

جریان مستقیم (DC) را می­توان به چند طریق تولید کرد:

• یک ژنراتور AC مجهز به دستگاهی به نام “برگردان” می­تواند جریان مستقیم تولید کند
• تبدیل AC به DC در دستگاهی به نام “یک­سوساز”
• باتری­ها توسط واکنشی شیمیایی داخل خود باتری، DC تولید می­کنند

مجدداً در تشبیه آب، DC شبیه مخزن آبی است که لوله­ ای در انتها دارد.

مخزن تنها می­تواند آب را در یک جهت روانه کند: خارج از لوله. مشابه باتری مولد DC، زمانی که مخزن خالی شود، آب دیگر درون لوله­ ها شار نمی­کند.

توصیف جریان DC

DC به عنوان عبور یا شار “یک طرفه” جریان تعریف می­شود؛ و جریان تنها در یک جهت شار می­کند. ولتاژ و جریان ممکن است با گذر زمان تغییر کنند، تا جهت شار تغییر نکند. برای ساده­ سازی، فرض می­کنیم ولتاژ ثابت باشد. مثلاً، یک باتری که 1.5 ولت تامین می­کند، معادله ریاضی آن به­ صورت زیر است:

اگر نمودار آن را بر حسب زمان رسم کنیم، ولتاژی ثابت می­بینیم.

نمودار جریان DC

نمودار فوق به این معناست که می­توانیم از بیشتر منابع DC انتظار داشته باشیم با گذر زمان ولتاژی ثابت ارائه کنند. اما در حقیقت، باتری ذره ذره تخلیه می­شود، یعنی با مصرف باتری، ولتاژ آن افت می­کند. با این­ حال در بیشتر مواقع، می­توانیم فرض کنیم ولتاژ ثابت است.

کاربردهای جریان DC

همه پروژه­ های الکتریکی با DC کار می­کنند. هرچیزی که با باتری کار کند، یا توسط آداپتو DC به دیوار وصل شود، یا از کابل USB استفاده کند، بر DC مبتنی است. مثال­هایی از وسایل الکتریکی DC عبارتند از:

• تلفن­های همراه
• چراغ ­قوه­ ها
• تاس دستکشی لیلی­پد D&D
• تلویزیون­ های صفحه تخت
• وسایل نقلیه الکتریکی و هیبریدی

کل داستان جریان متناوب، جریان مستقیم و کاربردهای آن­ها همین بود. امیدواریم با این مطلب مدیاسافت درک بهتری از این مفاهیم بدست آورده باشید. با این­ حال اگر سوالی درباره این مفاهیم یا هر پروژه الکتریکی و الکترونیکی دارید، لطفا نظرات ارزشمند خود را در قسمت کامنت­های پایین قرار دهید.

نقش رله کنترل فاز در حفاظت از موتورهای الکتریکی چیست؟

اگر بار اتصالی به موتور کمتر یا برابر با توان اسمی خود الکتروموتور باشد موتور به کار عادی خود ادامه می دهد ولی برای توان های بیشتر موتور جریان بیشتری از شبکه می کشد که این مسوله سبب گرم و داغ شدن بیش از حد موتور می شود که اگر رله های حفاظتی زود عمل نکنند به سوختن سیم پیچی ها و از بین رفتن عایق موتور منجر می شود.

استفاده از رله های کنترل فاز در صنعت نیز یکی از روش های مرسوم در حفاظت از الکتروموتورها است. منظور از حفاظت، به کار گیری دستور العمل ها و استفاده از تجهیزاتی است که بلافاصله پس از رخ دادن انفاقات و خطاهای ناخواسته در سیستم، وارد عمل شده و تجهیز مورد نظر را از مدار خارج می کنند. مدل کنترل فاز یکی از این تجهیزات حفاظتی است که عموما در تابلو برق هایی که برای موتور طراحی می شود استفاده می گردد. (مشخصات الکتریکی رله کدامند؟)

رله کنترل فاز

کلید ها به دو نوع ساده و مرکب تقسیم می شوند. کلیدهای ساده با نیروی مکانیکی عمل می کنند و کلیدهای مرکب به وسیله یک نیروی واسطه فعال می شوند را المان مورد نظر را از مدار خارج می کنند. رله کنترل فاز در واقع نوعی کلید مرکب است که قادر به تشخیص موارد زیر است و می تواند در صورت رخ دادن هر یک از خطاهای زیر مدار را قطع کند.

1. تشخیص زمان تأخیر(delay) در قطع و وصل
2. حساسیت در برابر هر گونه تغییر در توالی فازها
3. تشخیص قطع بودن یک یا دو فاز
4. حساسیت در برابر عدم تقارن ولتاژ سه فاز
5. تشخیص کاهش و افزایش ولتاژ و اعلام آن توسط ال ای دی ها و نشانگر

فواید دیگر رله کنترل فاز

1. عملکرد سریع در صورت رخ دادن خطا
2. قابلیت تنطیم زمان اتصال دوباره پس از رفع خطا (بر روی کنترل فاز، پیچ تنظیمی وجود دارد که توسط آن می توان زمان تأخیر را کنترل نوسان فاز به دلیل تاخیر نمود.)
3. حفاظت از الکتروموتور در مقابل اختلالات شبکه
4. مجهز به نمایشگر جهتنمایش خظاهای مختلف و حالت نرمال

دلایل استفاده از رله کنترل فاز

اضافه بار در موتور و نیاز به رله

اگر بار اتصالی به موتور کمتر یا برابر با توان اسمی خود الکتروموتور باشد موتور به کار عادی خود ادامه می دهد ولی برای توان های بیشتر موتور جریان بیشتری از شبکه می کشد که این مسوله سبب گرم و داغ شدن بیش از حد موتور می شود که اگر رله های حفاظتی زود عمل نکنند به سوختن سیم پیچی ها و از بین رفتن عایق موتور منجر می شود. (رله اضافه بار و انواع آن کدامند؟)

اتصال کوتاه در موتور و نیاز به رله

اتصال یکی از فازها به زمین یا فار ها به هم را اتصال کوتاه می نامند. که عموما در موتور ها این مسئله با اتصال استاتور له زمین رخ می دهد. در کل اتصال کوتاه باعث میشود جریان بسیار زیادی از سیم پیچ های موتور عبور کند که برای حفاظت به رله نیاز داریم.

کاهش و افزایش ولتاژ و نیاز به رله

با کاهش ولتاژ، توان تحویلی الکتروموتور نیز کاهش می یابد و در نتیجه موتور برای جبران این افت ولتاژ جریان بیشتری را از شبکه می کشد. از طرف دیگر افزایش ولتاژ باعث بروز یک جریان نشتی از عایق می شود که هر چقدر این افزایش ولتاژ بیشتر باشد این جریان نشتی هم بیشتر می شود. و در هر دو حالت کاهش یا افزایش ولتاژ عایق سیم پیچ های موتور گرم می شوند و می توانند منجر به سوختن موتور شوند که در این حالت رله کنترل فاز می تواند از این مئله جلوگیری کند.

عدم تعادل ولتاژها و نیاز به رله

عموما تمامی سیستم های سه فاز شامل تمامی موتور های الکتریکی و سیستم های توزیع برای کر در حالت ولتاژ متعادل ظراحی شده اند. به این معنی که اندازه فاز ها باید با هم برابر باشند و فازها اختلاف ۱۲۰ درجه با هم داشته باشند. در ولتاژهای نامتعادل، اندازه جریان فازهای مختلف که موتور از شبکه می کشد نیز متفاوت خواهد بود و رله ها وظیفه حفاظت از این عدم تقارن را نیز به عهده دارند.(مفاهیم کاربردی درباره رله های حفاظتی)

تک فاز شدن و نیاز به رله

در واقع قطع فاز نیز نوعی بسیار شدید از عدم تعادل ولتاژ است. و با قطع یک فاز جریان دیگر فازها به شدت افزایش می یابد و دقیقا همان مشکل موارد قبل پیش می آید و نیاز به یک رله برای حفاظت ضروریست

تغییر توالی فازها و نیاز به رله

با تغییر یا جابه جایی دو فاز جهت حرکت موتور عوض شده موتور در جهت خلاف جهت قبلی خواهد چرخید. این امر در بسیاری از سیستم ها و صنایع می تواند برای تجهیزات و پرسنل خطرناک باشد و باید به وسیله رله های مناسب از آن جلوگیری شود.

همچنین شما می توانید مقالات حفاظت موتور با رله حفاظتی بخش اول و دوم را مطالعه نوسان فاز به دلیل تاخیر بفرمایید.

رله ها که سوئیچ های الکتریکی و جزو کلیدهای مرکب هستند، به عنوان کنترل فاز عمل می کنند. رله های افت فاز و رله های توالی فاز به منظور این طراحی شده اند که بتوانند موتورهای الکتریکی را که توسط شبکه های سه فاز تغذیه می شوند، محافظت کنند. چرا این موتورها به محافظت نیاز دارند، به دلیل آنکه در صورت تغییرات ناگهانی ولتاژ آسیب به آن ها وارد می شود.

نحوه عملکرد رله های کنترل فاز

رله های کنترل فاز یا توالی فاز (phase sequence) می تواند اتفاقاتی را که این قابلیت را دارند که به موتور آسیب برسانند تشخیص دهد. این نواقص و عیوب عبارتند از:

1. نقص ولتاژ یا افت ولتاژ در یک یا چند فاز. البته ممکن است همزمان افت ولتاژ در چند ولتاز اتفاق افتد یا آنکه تنها در یک فاز اتفاق بیفتد.
2. عدم تعادل ولتاژ در بین فازها اتفاق بیفتد. در این مورد ممکن است هیچ کدام از فازها دچار افت شدید ولتاژ نشوند، اما در بین آن ها عدم تعادلی پیش آید که پتانسیل آسیب رساندن به موتور را داشته باشد.

هر یک از موارد بالا را رله کنترل فاز به خوبی و در زمان مناسب می تواند تشخیص دهد و از طرق کنترلی بتواند موتور را از آسیب های اختمالی مصون نگه دارد. برای آشنایی بیشتر با عیوبی که می تواند توسط رله عیب یابی گردد با متخصصان و کارشناسان لیان الکتریک می توانید تماس بگیرید.[button title=”تماس با ما” link=”https://www.lianelectric.com/%d8%aa%d9%85%d8%a7%d8%b3-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d8%a72/” target=”_blank” align=”” icon=”” icon_position=”” color=”blue” font_color=”” size=”2″ full_width=”” download=”” rel=””]

تغییرات هورمونی در سیکل قاعدگی طبیعی

خونریزی قاعدگی قسمتی از سیکل قاعدگی می باشد.در یک سیکل قاعدگی بدن زنان تغییراتی می کند تا هر ماه برای باردار شدن آمادگی داشته باشد. یک سیکل قاعدگی از اولین روز خونریزی قاعدگی شروع می شود. متوسط زمان یک سیکل قاعدگی نرمال 28 روز است. اما یک سیکل نرمال ممکن است از 23 تا 35 روز متفاوت باشد.

ارگانهای دخیل در ایجاد یک سیکل قاعدگی عبارتد از : مغز، غده هیپوفیز، رحم و گردن رحم، تخمدانها نوسان فاز به دلیل تاخیر و لوله های فالوپ و واژن. تغییر سطح هورمونهای جنسی در بدن باعث ایجاد مراحل مختلف سیکل قاعدگی می شود. دو هورمون اصلی مرتبط با قاعدگی که توسط تخمدانها تولید می شوند عبارتند از استروژن و پروژسترون. هورمونهای FSH و LH که در هیپوفیز ساخته می شوند نیز در این امر سهیم هستند.

در یک سیکل قاعدگی چه اتفاقی می افتد؟

در نیمه اول سیکل میزان استروژن بالا رفته و باعث رشد و افزایش سلولهای رحمی می شود. در پاسخ به هورمون FSH یک تخمک در داخل یکی از تخمدانها شروع به رشد می کند. در حوالی روز 14 از یک سیکل 28 روزه در پاسخ به هورمون LH تخمک از تخمدان آزاد می شود. این مرحله تخمک گذاری نامیده می شود.

در نیمه دوم سیکل تخمک وارد لوله فالوپ که بین تخمدا ن و رحم قرار دارد می شود در این مرحله پروژسترون بالا رفته و رحم را آماده بارداری می کند. اگر در این مرحله تخمک توسط اسپرم بارور شود بارداری رخ خواهد داد. در غیر اینصورت تخمک بعد از مدتی از بین می رود. اگر بارداری رخ ندهد استروژن وپروژسترون کاهش می یابند و لایه ضخیم رحم ریزش کرده و خونریزی قاعدگی یا عادت ماهیانه را ایجاد می کند.

فولیکول همچنین تولید هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون را افزایش داده که این هورمونها سبب ضخیم تر شدن پوشش داخلی رحم می شود، این پوشش داخلی خود را آماده کرده تا تخمک بارور شده را بپذیرد و آن را تغذیه نماید، در صورت عدم لقاح، مقدار استروژن و پروژسترون کاهش یافته و پوشش داخلی رحم، کنده و ریزش می کند و خونریزی قاعدگی شروع می شود .
همزمان با رسیدن به حوالی یائسگی،‌ تخمدانها شروع به مقاومت در برابر هورمون FSH کرده و غده هیپوفیز بیشتر FSH تولید کرده تا سطح استروژن را بالا نگه دارد، این حالت سبب سیکل قاعدگی نامرتب شده و خونریزیهای سنگین و غیرقابل پیش بینی در طول پریودها رخ می دهد.
عدم وجود پریود در یک سال و سطح FSH بالای ۳۰ تا ۴۰ واحد نمایانگر یائسگی می باشد، با توجه به اینکه میزان FSH در حوالی یائسگی در حال بالا و پایین رفتن می باشد لذا تنها یک نتیجه آزمایش FSH برای تشخیص یائسگی کافی نمی باشد

زمانى که تخمک آزاد مى شود میزان هورمون FSH کاهش مى یابد اما اگر تخمکى آزاد نشود میزان این هورمون همچنان بالا باقى مى ماند، احتمالا تلاش مى کند تا تخمدان را به این آزاد سازى تخمک تحریک کند.
هورمون FSH در زنانى که دچار کاهش توانایى تخمدان مى شوند زیاد مى شود، این امر در زنان چهل ساله و همچنین زنان جوانى که ذخیره تخمدانشان کاهش یافته است نیز مشاهده مى شود. .

یک سیکل قاعدگی نرمال چه ویژگی دارد؟

سیکل قاعدگی یک خانم ممکن است در ماههای مختلف کاملاً شبیه هم نباشد . از طرف دیگر سیکل های هر نفر با دیگری متفاوت است. خونریزیها ممکن است کم، متوسط و زیاد باشد و نیز طول مدت آن می تواند متفاوت باشد. اگرچه اکثر پریودها 3 تا 5 روز طول می کشد اما بین 2 تا 7 روز نرمال است. در سالهای اول شروع قاعدگی و در سنین نزدیک به یائسگی سیکلها ممکن است کاملاً نامنظم باشند.

سیکل های قاعدگی از چه سنی شروع می شوند؟

سن متوسط شروع قاعدگی حدود 12 سالگی است. اما این بدان معنی نیست که همه دختران در سن 12 سالگی قاعده می شوند. یک دختر در فاصله سنی 8 تا 16 سالگی ممکن است قاعده شود.

یک خانم تا چه زمانی پریود می شود ؟

زنان تا زمان یائسگی پریود می شوند. سن متوسط یائسگی حدود 51 سالگی است. یائسگی یعنی زن قادر به تولید تخمک نبوده و نمی تواند دیگر باردار شود.مانند قاعدگی سن شروع یائسگی هم می تواند متفاوت باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟

در موارد زیر باید با پزشک خود مشورت کنید:

عدم شروع قاعدگی تا سن 16 سالگی
متوقف شدن بی دلیل عادات ماهیانه
خونریزی بیش از 7 روز
حجم زیادی از حد خونریزی
در صورتی که در فاصله بین پریودها خونریزی داشته باشید
درد شدید هنگام قاعدگی

چه مشکلاتی ممکن است زنان در مورد قاعدگی داشته باشند؟

زنان ممکن است مشکلات مختلفی با دوره های قاعدگی خود داشته باشند برخی از شایعترین آنها عبارتند از :

آمنوره یا عدم وجود عادات ماهیانه: این لغت زمانی به کار می رود که یک دختر خانم تا 16 سالگی پریود نشده باشد ( آمنوره اولیه ) و یا اینکه عادات ماهیانه در خانمی که قبلاً قاعدگی مرتب داشته است قطع شود( آمنوره ثانویه ).علل اصلی آمنوره عبارتند از :بارداری ، شیردهی ، کاهش وزن شدید دراثر یک بیماری وخیم ، ورزش سنگین ، استرس و رژیم های غذایی سخت . اختلالات هورمونی یا بیماریهای دستگاه تناسلی نیز ممکن است عامل بیماری باشند.

دیسمنوره یا قاعدگی دردناک : عبارتست از درد خفیف تا بسیار شدید در هنگام خونریزی ماهیانه . معمولاً در زنان و دختران جوان علت خاصی ندارد. هورمونی به نام پروستاگلاندین عامل این مشکل است. بعضی از انواع مسکنها مانند ایبو پروفن و مفنامیک اسید می توانند درد را کاهش دهند. گاهی اوقات این مشکل در اثر یک بیماری به نام آندومتریوز می باشد .

خونریزی غیر طبیعی از رحم : خونریزی غیر طبیعی رحم با خونریزی قاعدگی متفاوت است.این مشکل ممکن است بصورت خونریزی بسیار حجیم ، خونریزی طولانی مدت ، پریودهای بسیار نزدیک به هم و یا خونریزی بین پریودها خود را نشان دهد. در اوایل سنین قاعدگی و حوالی یائسگی این اختلالات شایعتر هستند. دیگر علل خونریزیهای غیر طبیعی رحم پولیپها ، فیبروم ها ، عفونتها و علل هورمونی هستند.
الگوهای خونریزی غیر طبیعی رحمیAbnormal uterine bleeding (AUB)
1- هیپر منوره: تداوم خونریزی بیش از 7 روز به دلیل مسائلی مانند فیبروم یا میوم زیر مخاطی، آدنو میوز، عوارض حاملگی، تومورها و نامنظمی هورمونی

2- منوراژی: خونریزی قاعدگی بیش از 80 میلی لیتر (مانند دلایل هیپر منوره)

3- متروراژی: خونریزیهای نامنظم در فواصل سیکلهای قاعدگی (به دلایلی مانند لکه بینی در اواسط سیکل قاعدگی در اثر تخمک گذاری، مصرف استروژن، عفونت لایه داخلی رحم-اندومتریت-، پرکاری تیروئید، پولیپهای اندومتر، و سرطانهای دهانه رحم و اندومتر(در موارد بسیار نادر)

4- هیپو منوره: خونریزی قاعدگی خفیف و جزئی ومعمولا در حد لکه بینی( به دلایلی مانند مصرف قرصهای، تنگی دهانه رحم یا منفذ پرده بکارت، چسبندگیهای داخل رحمی یا سندرم آشرمن- چسبندگیهای داخل رحم به دنبال مشکلاتی مانند کورتاژهای خشن)

5- اولیگو منوره: طول مدت دوره قاعدگی بیش از 35 روز( به دلایلی مانند کاهش وزن شدید، کم کاری تیروئید، و.

6- پلی منوره: طول مدت دوره قاعدگی کمتر از 22 روز( به دلایلی مانند کم کاری تیروئید و خونریزی در اثرنامنظمی هورمونی)

7- منومتروراژی: سیکلهای قاعدگی نامنظم همراه با افزایش یا تغییرات طول مدت و مقدار خونریزی قاعدگی( به دلایلی مانند عوارض حاملگی، سندرم تخمدان پلی کیستیک، و برخی بدخیمی ها)

8- خونریزی پس از نزدیکی: خونریزی در اثر نزدیکی یا در اثر معاینه ( به دلایلی مانند بیرون زدگی یا زخمهای مخاط دهانه رحم ، پولیپ،سرطان و یا عفونتهای دهانه رحم)

9- خونریزی پس از یائسگی: خونریزی پس از یک سال از قطع قاعدگی در فرد یائسه( به دلایلی مانند سرطان دهانه رحم و رحم، عفونتهای واژن و سرویکس، میومهای رحمی)

لازم به ذکر است که تشخیص هر کدام از این الگوها به بررسی پزشکی نیاز دارد. در ضمن بسیاری از دلایل ذکر شده، در تمام موارد مصداق پیدا نمی کند و پس از بررسیهای دقیق پزشکی ، تشخیص برای فرد گذاشته می شود. بنابراین توصیه می شود در صورت تکرار بی نظمی قاعدگی، به پزشک معالج خود مراجعه کنید

خلاصه مراحل قاعدگی:

1- چرخه قاعدگی از روز نخست خونریزی آغاز میگردد.

2- با کاهش سطح هورمونهای استروژن و پروژسترون غشاء داخلی رحم در هم شکسته و همراه با جریان خون دفع میگردد.

3- با افزایش ترشح F.S.H رشد یک تخمک در یک فولیکول تخمدانی تحریک میگردد. این فولیکول تکامل یافته تولید استروژن میکند.

4- با افزایش هورمون L.H به همراه هورمون F.S.H سبب تخمک گذاری میگردند. در این مرحله سطح هورمون استروژن در جریان خون افزایش اما سطح پروژسترون کاهش می یابد. پس از تخمک گذاری اول (تخمک) از لوله فالوپ به سمت رحم حرکت میکند.

5- با کاهش هورمونهای L.H وF.S.H فولیکول پاره شده (پس از رها سازی تخمک) تبدیل به جسم زرد میگردد. این جسم زرد تولید پروژسترون میکند.

6- در این مرحله هورمون استروژن افزایش یافته و همراه با پروژسترون سبب ضخیم گشتن غشاء رحم میگردند.

7- هرگاه تخمک بارور نگردد جسم زرد از میان میرود و دیگر پروژسترون تولید نمیکند. بنابراین سطح هورمونهای استرژن و پروژسترون در خون کاهش یافته و غشاء داخلی رحم میریزد.

8- آغاز چرخه بعدی

* دوره خونریزی 3 تا 7 روز به طول می انجامد.
*روز نخست خونریزی، روز نخست چرخه قاعدگی محسوب میگردد.

تعریف تخمک گذاری
به رها شدن یک تخمک بالغ از یک فولیکول تخمدانی اطلاق میگردد.

علایم فیزیکی تخمک گذاری

1- احساس درد و ناراحتی خفیف در ناحیه تحتانی شکم
2- افزایش اندک دمای بدن
3- افزایش ترشح موکوس در مهبل
4- افزایش میل جنسی
5- حساس گشتن سینه ها

عوامل موثر بر زمان تخمک گذاری

1- استرس
2- بیماری
3- تغییر و تحولات ناگهانی در سبک زندگی

* معمولا روز تخمک گذاری 16-12 روز (متوسط 14 روز) پیش از آغاز قاعدگی بعدی میباشد.

* هنگامی که یک تخمک رها میگردد 12 تا 24 ساعت فرصت دارد تا توسط اسپرم بارور گردد.

*برای جلوگیری از بارداری میایست حداقل 5-4 روز قبل و 48-24 ساعت پس از تخمک گذاری از برقراری رابطه جنسی خودداری کرد. این به این خاطر است که اسپرم قادر است 5-4 روز درون بدن زن زنده بماند.

* برای اطمینان بیشتر میبایست از 6 روز قبل از تخمک گذاری و 3 روز پس از آن از برقراری رابطه جنسی خودداری کرد.